کادراس موسسه کادراس
در تعریف انواع تهدید برای دولت‌ها، چهار دسته کلی در نظر گرفته شده است. تهدید فروملی، تهدید ملی، تهدید منطقه‌ای و تهدید بین‌المللی چهار دسته اصلی در تقسیم بندی انواع تهدید در روابط بینالملل هستند. پدیده مواد مخدر و جرائم سازمان یافته از جمله تهدیدات حیاتی محسوب می‌شوند که باید در هر چهار دسته یاد شده مورد رصد، شناسایی و ضربه قرار بگیرند. به عنوان نمونه یک کارتل مخدری یا گروه تروریستی در افغانستان از کشت خشخاش، تولید و بسته‌بندی، قاچاق و رساندن به دست خورده فروش محلی در بازارهای آسیایی و اروپایی نقش دارد. در چنین شرایطی لازم است تا دولت‌ها با ایجاد سازوکارهای مشترک منطقه‌ای و بین‌الملی زمینه لازم برای مقابله موثر با این تهدید مشترک بشری اتخاذ کنند. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا نگاهی به «دیپلماسی مخدری» در دستگاه سیاست خارجی کشورمان برای مبارزه با مواد مخدر و جرائم سازمان یافته داشته باشیم.
جمهوری اسلامی ایران به دلیل قرار داشتن در مرزهای غربی افغانستان (لاجرم) یکی از کشورهای در مسیر ترانزیت مواد از «شرق به غرب» عالم است. نوع مناسبات سیاسی تهران با نظام پیشین افغانستان و امارت اسلامی سایر کشورهای در معرض این پدیده مخرب را بر آن می‌دارد تا برای مبارزه با پدیده قاچاق مواد جمهوری اسلامی را شریکی راهبردی و قابل اعتماد در نظر بگیرند. آمار بالای کشفیات و میزان درگیری‌های نیروهای امنیتی با قاچاقیان مواد مخدر نماد سیاست قطعی کشور در جنگ با مواد مخدر تا ریشه کن کردن این پدیده خانمان سوز است.
در سال ۱۳۸۰ کمیته امنیتی دوجانبه در حوزه مبارزه با قاچاق مواد مخدر و تروریسم با حضور مقامات و افسران بلندپایه ایرانی و هندی در دهلی‌نو برگزار شد. تبادل دانشـجو و اعـزام افسران پلیس برای گذراندن دوره های تخصصـی کشف علمی جـرم در مراکز علمی و تحقیقاتی دو کشور ، تبادل تجربیات در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر و تروریسم و کنترل مرزها و بهره گیری از مشارکت مردم در تامین نظم و امنیت عمومی از جمله مفاد توافق شده میان تهران و دهلی‌نو بود.
یکی از بازارهای اصلی مواد قاچاق شده در افغانستان، بازارهای اروپایی است. برهمین اساس کشورهایی که در معرض این تهدید قرار دارند، جمهوری اسلامی را شریک نخست خود برای مبارزه با این پدیده در نظر می‌گیرند. در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ سردار مسعود زاهدیان در دیدار با جوزف گوچیارا رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ایتالیا پیش نویس یادداشت تفاهمی در خصوص اقدامات فنی، تبادل اطلاعات و مبارزه با پولشویی جرائم مرتبط با شبکه مافیایی مواد مخدر به امضاء رساندند.
سیاست‌ها، اقدامات میدانی و منافع مشترک می‌توانند دلایل محکمی برای کنار هم قرار دادن کشورهای منطقه و مبارزه مشترک با پدیده مواد مخدر باشد. طی سالهای اخیر رسانه‌های بزرگ جهان مانند «سی ان ان»، «فارن پالیسی» و … پادشاهی سعودی را به عنوان یکی از قطب مصرف و قاچاق مواد مخدر، به ویژه کپتاگون در غرب آسیا معرفی می‌کنند. در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران با همراهی دولت‌های منطقه می‌توانند زنجیره‌ای یکپارچه امنیتی از کرانه‌های دریای مدیترانه تا افغانستان ایجاد کنند تا از این طریق زمینه لازم برای هماهنگی اطلاعاتی و مبارزه مشترک با مواد در گام اول و در گام بعدی سازمان منطقه‌ای برای رصد و شناسایی مداوم پدیده مواد مخدر ایجاد کنند.
