کادراس موسسه کادراس
روز شنبه ۸ بهمن ماه ۱۴۰۱، موسسه هم‌اندیشی جهانی راه برتر (کادراس) با همکاری خانه اندیشه ورزان، جلسه‌ای با عنوان «وضعیت مخدری افغانستان پس از خروج آمریکا» برگزار کرد. در این نشست دکتر منصور براتی، معاون پژوهشی موسسه کادراس، محمدکاظم حکیمی، استاد دانشگاه بلخ و محمد بیات، پژوهشگر ارشد موسسه کادراس به عنوان کارشناسان مسائل مخدری افغانستان حضور داشته و به ایراد سخنرانی پرداختند.
در ابتدای این جلسه مجری برنامه ضمن تشریح آخرین وضعیت مخدری افغانستان و رسالت موسسه کادراس در زمینه مطالعات بین‌المللی مواد مخدر، به تشریح عناوین و موضوعات مورد بررسی از سوی کارشناسان این برنامه پرداخت.
دکتر منصور براتی در بخش نخست این نشست به بررسی تاریخچه و تحولات سیاسی افغانستان در یکصدسال گذشته پرداخت. ایشان جنگ و بی‌ثباتی را یکی از عوامل رشد تدریجی مواد مخدر در همسایه شرقی ایران عنوان کرد. وی در ادامه با تشریح وضعیت و مقایسه کشت خشخشاش در افغانستان در بازه زمانی ۱۹۸۰- ۲۰۰۹، عواملی همچون تجاوز قدرت‌های خارجی، بی‌ثباتی داخلی و تجارت پر سود مواد را از جمله عوامل دخیل در روی آوردن کشاورزان افغانستانی به کشت تریاک عنوان کرد.
معاون پژوهشی موسسه کادراس در ادامه با انتقاد از سیاست‌های نیروهای اشغالگر و سازمان‌های بین‌المللی در افغانستان، برنامه‌های ناصحیح آمریکا را عامل رونق اقتصاد مخدری در افغانستان دانست. دکتر براتی با استناد با اخبار و اسناد منتشر شده از سوی برخی نهادهای دفاعی از پروازهای مشکوک هواپیماهای ائتلاف ناتو در آسمان افغانستان خبر داد. آمریکا مدعی است که این پروازها عمدتا با هدف انتقال نیرو و از بین بردن مزارع خشخاش انجام شده اما کشف برخی انبارهای مخفی تریاک یا خروج این مواد مخدر از داخل خاک افغانستان موجب تشکیک در سیاست‌های اشغالگران در افغانستان شده است.
در ادامه جلسه جناب محمدکاظم حکیمی ضمن بیان پیشینه‌ای در خصوص حمله نیروهای آمریکایی به افغانستان، سیاست ائتلاف بین‌المللی برای مبارزه با دو پدیده تروریسم و مواد مخدر را شکست خورده دانستند. ایشان مشکلات اقتصادی فزاینده مردم افغانستان همچون فقر و بیکاری را عامل روی آوردن نسل جوان به کشت، تولید، تجارت، قاچاق و حتی انواع مواد مخدر عنوان کردند. استاد دانشگاه بلخ در ادامه با انتقاد نسبت به حضور اشغال‌گرانه نیروهای ائتلاف در افغانستان، واشنگتن را مسبب اصلی تداوم کشت خشخاش در این کشور دانست.
بررسی وضعیت مخدری افغانستان پس از قدرت‌گیری طالبان موضوع سخنرانی سومین بخش این جلسه بود. در این قسمت محمد بیات ضمن اشاره به سیاست اعلامی امارت اسلامی افغانستان در مسیر مبارزه با مواد مخدر، به اهمیت حکم هبت اله آخوندزاده رهبر طالبان برای ممنوعیت هرگونه کشت، تولید، تجارت، قاچاق و مصرف انواع مخدر و مشروبات الکلی اشاره کرد. با وجود اراده جدی طالبان برای مبارزه با پدیده مواد مخدر اما متغیرهایی همچون خشکسالی و تاثیر روانی حکم «ممنوعیت» موجب افزایش قیمت هر کیلوگرم تریاک از ۱۱۶ دلار به ۲۰۳ دلار شده است.
پژوهشگر ارشد موسسه کادراس در ادامه با استناد به گزارش اخیر دفتر مبارزه با مواد و جرم سازمان ملل، از رشد سه برابری کشت خشخاش و رسیدن به سطح ۲۳۳ هزار هکتار خبر داد. وی با توجه به سهم ۳۰ درصدی تجارت مخدری از اقتصاد ملی افغانستان از یک سو و از سوی دیگر تداوم تحریم‌های آمریکا و بلوک ماندن اموال دولت افغانستان در بانک‌های خارجی و قطع کمک‌های بین‌المللی را موانع و متغییرهای موثر در مسیر اجرای حکم «ممنوعیت» و مبارزه با مواد مخدر ارزیابی می‌کند.
در بخش چهارم و پایانی این نشست دکتر منصور براتی و محمد بیات به تشریح سناریوهای «خوش‌بینانه» و «بدبینانه» در خصوص سیاست مخدری طالبان و تاثیر آن بر روی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران پرداختند. دکتر براتی معتقد است که با فرض تحقق سناریو نخست ضمن کاهش پدیده قاچاق مواد مخدر، احتمالا قیمت تریاک همچنان روند افزایشی خواهد داشت و این مسئله موجب روی آوردن مصرف کنندگان به موادهای جدید همچون محرک‌ها و انواع روان‌گردان‌ها خواهد شد. همچنین ممکن است این مسئله سبب رواج پدیده چندمصرفی در میان معتادان ایرانی گردد. در سوی مقابل بیات بر این اعتقاد بود که با فرض تحقق سناریو «بدبینانه» در قبال تحولات مخدری افغانستان باید منتظر بازگشت تدریجی قیمت تریاک به وضعیت «عادی» و تداوم وضعیت قاچاق مواد مخدر در مرزهای شرقی کشور باشیم.
لازم به ذکر است این نشست علمی به صورت «زنده» از صفحه اینستاگرامی کادراس پخش شد.
