دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC)، یک سازمان جهانی است که زیر چتر سازمان ملل فعالیت می کند و به عنوان مرجعی پیشرو در مبارزه با مواد مخدر غیرقانونی، جرایم سازمان یافته، فساد و تروریسم عمل می کند. UNODC برای ارتقای عدالت، امنیت و یکپارچگی در زمینه های مختلف مرتبط با پیشگیری از جرم و عدالت کیفری فعالیت می کند.
اهداف اولیه UNODC کمک به کشورهای عضو در تلاش آنها برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر، کاهش سوء مصرف مواد مخدر و پیامدهای بهداشتی و اجتماعی مرتبط با آن، از بین بردن شبکههای جنایتکار سازمانیافته فراملی، پیشگیری و رسیدگی به فساد، مبارزه با تروریسم، و ترویج حاکمیت قانون و سیستم های عدالت کیفری موثراست.
تاریخچه و مأموریت UNODC
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد تاریخچه ای غنی دارد که به دهه ۱۹۷۰ باز می گردد. این سازمان در سال ۱۹۹۷ از طریق ادغام دو نهاد پیش ساز تأسیس شد: برنامه کنترل مواد مخدر سازمان ملل متحد (UNDCP) و مرکز پیشگیری از جرم بین المللی (CICP)
UNDCP در سال ۱۹۹۱ به عنوان پاسخی به مشکل رو به رشد جهانی، یعنی مواد مخدر تأسیس شد. تمرکز اصلی آن هماهنگی و حمایت از تلاش های بین المللی در مبارزه با تولید، قاچاق و سوء مصرف مواد مخدر غیرقانونی بود. CICP، که در سال ۱۹۹۲ تأسیس شد، هدفش رسیدگی به طیف وسیع تری از جنایات فراملی، از جمله جنایات سازمان یافته، فساد، و تروریسم بود.
ادغام این دو نهاد منجر به ایجاد UNODC شد که تخصص و منابع را در زمینه کنترل مواد مخدر و پیشگیری از جرم تحت یک ساختار واحد گرد هم آورد. از زمان آغاز به کار، UNODC مأموریت و فعالیت های خود را گسترش داده است تا طیف وسیعی از چالش های جهانی مرتبط با مواد مخدر، جنایت، فساد و تروریسم را در بر گیرد.
مأموریت UNODC
مأموریت UNODC از چندین قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد و کنوانسیون های بین المللی گرفته شده است. این سازمان در چارچوب اصول سازمان ملل عمل می کند و هدف آن حمایت از کشورهای عضو در اجرای این کنوانسیون ها و رسیدگی به جنبه های مختلف جرم و جنایت و چالش های مرتبط با مواد مخدر است.
مناطق اصلی UNODC
۱) مبارزه با مواد مخدر
- اجرای کنوانسیون های بین المللی کنترل مواد مخدر و ترویج سیاست های مخدری شواهد- محور
- کمک به کشورهای عضو در پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر و ارائه خدمات درمانی و توانبخشی
- حمایت از نهادهای مجری قانون در جلوگیری از قاچاق مواد مخدر و کاهش عرضه مواد مخدر غیرقانونی
- تقویت همکاری بین المللی و به اشتراک گذاری دیدگاههای معتبر درباره بهترین شیوه ها در کنترل مواد مخدر
۲) جرایم سازمان یافته
- کمک به کشورهای عضو در ایجاد چارچوب ها و نهادهای قانونی موثر برای مبارزه با جرایم سازمان یافته
- حمایت از تلاشها برای از بین بردن شبکههای جنایتکار فراملی درگیر قاچاق انسان، قاچاق مهاجران، جرایم سایبری و فعالیتهای مالی غیرقانونی
- تقویت کنترل مرزها و توسعه همکاری های منطقه ای و بین المللی برای جلوگیری از عملیات جنایتکارانه سازمان یافته
- انجام تحقیق و تحلیل در مورد روندها و تهدیدهای نوظهور مرتبط با جرایم سازمان یافته
۳) مقابله با فساد
- کمک به کشورهای عضو در اجرای کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه فساد (UNCAC ) و توسعه راهبردهای جامع مبارزه با فساد
- ارائه کمک های فنی در ایجاد کمیسیون های مبارزه با فساد اداری، ارتقای شفافیت و تقویت مکانیسم های پاسخگو
- کمک به بازیابی دارایی های مسروقه و حمایت از تلاش ها برای جلوگیری از پولشویی و جریان های مالی غیرقانونی
- ارتقای صداقت، اخلاق و حکمرانی خوب در بخشهای دولتی و خصوصی
۴) ترویج عدالت کیفری
- کمک به کشورهای عضو در تقویت سیستم های عدالت کیفری مستقل داخلی، از جمله اجرای قانون، استقلال قوه قضائیه و بهبود مدیریت زندانها
- ارائه کمک های فنی برای بهبود دسترسی به عدالت، ترویج محاکمات عادلانه و تقویت چارچوب های قانونی
- حمایت از برنامه های احکام جایگزین و توانبخشی برای کاهش تکرار جرم و ارتقای توانبخشی و ادغام مجدد مجرمان در جامعه سالم
- ایجاد ظرفیت از طریق برنامه های آموزشی، اشتراک دانش و ارتقای استانداردهای حقوقی بین الملل
۵) پیشگیری و مبارزه با تروریسم
- کمک به کشورهای عضو در توسعه چارچوب های قانونی برای مقابله با تروریسم و تصویب کنوانسیون های بین المللی مربوطه
- افزایش ظرفیت سازمان های مجری قانون برای پیشگیری و بررسی اقدامات تروریستی، از جمله به اشتراک گذاری اطلاعات و اقدامات امنیت مرزی
- حمایت از تلاشها برای مقابله با تامین مالی تروریسم و ارتقای همکاری بینالمللی در تبادل اطلاعات
- ارائه کمک های فنی و کارشناسی در مقابله با استفاده از اینترنت و رسانه های اجتماعی برای اهداف تروریستی
۶) قاچاق انسان و قاچاق مهاجران
- کمک به کشورهای عضو در توسعه راهبردهای جامع برای مبارزه با قاچاق انسان و حمایت از قربانیان این پدیده
- تقویت قوانین و ظرفیت های اجرای قانون برای تحقیق و تعقیب قضایی پرونده های قاچاق انسان و قاچاق مهاجران
- ارائه پشتیبانی برای شناسایی قربانیان قاچاق انسان، حفاظت، و ارائه خدمات ضروری
- توسعه همکاری و هماهنگی بین المللی بین کشورها برای رسیدگی به شبکه های قاچاق و قاچاق فرامرزی
تلاش های UNODC در این همه زمینه ها با هدف کمک به کشورهای عضو در رسیدگی به چالش های کلیدی جهانی مربوط به مواد مخدر، جنایت، فساد، تروریسم و قاچاق انسان انجام میشود. UNODC از طریق ابتکارات، ظرفیت سازی و مشارکت های خود، نقشی حیاتی در ارتقای همکاری بین المللی و حمایت از راه حل های پایدار برای این مسائل پیچیده ایفا می کند.
عارف دهقاندار، همکار پژوهشی موسسه کادراس
منابع