کادراس موسسه کادراس
این کتابچه، چهارمین فصل گزارش جهانی مواد در سال ۲۰۱۹ است که تحلیلی از روندهای اخیر بازار مواد محرک، از جمله کوکائین، محرک‌های آمفتامینی، نیز مواد روان‌گردان جدید دارای آثار محرک به دست می‌دهد. هم مواد محرک گیاه‌پایه و هم مصنوعی منجر به افزایش هشیاری، انگیختگی و هیجان رفتاری می‌شود. این کتابچه پیش و بیش از هر چیز بر عرضه و تقاضای کوکائین می‌پردازد و سپس به موضوعات و روندهای در حال ظهور در مصرف و قاچاق محرک‌های آمفتامینی از جمله مت‌آمفتامین، آمفتامین، محرک‌های دارویی و اکستازی می‌پردازد. در بخش پایانی این کتابچه نیز عرضه و تقاضای مواد روان‌گردان جدید از نظر گذرانده می‌شود.
محرک‌ها یا روانمحرکها دسته‌ای از مواد هستند که بر سیستم اعصاب مرکزی تأثیر گذاشته، هشیاری و انگیختگی را افزایش می‌دهند و منجر به بروز رفتار هیجانی در فرد می‌شوند. مکانیسم عمومی این مواد مبتنی بر افزایش فعالیت مسیرهای تحریک کننده طبیعی در مغز است، که به‌ویژه اثر سه انتقال‌دهنده مونوآمین یعنی دوپامین ، نوراپی‌نفرین و سروتونین را شدت می‌بخشد .
روانمحرکها می‌توانند موادی گیاه‌پایه باشند: برای نمونه کوکائین و «کراک» کوکائین (گرفته شده از برگ کوکا)، افدرین و شبه افدرین (افدرا) و کاتنین (خات). همچنین آن‌ها می‌توانند به صورت مصنوعی تولید شوند: مثلاً آمفتامین و مت‌آمفتامین؛ دسته مواد اکستازی از جمله MDMA (۳و۴ متیلن‌دی‌اکسیدمتاآمفتامین)، MDA (۳و۴ متیلن‌دی‌اکسیدمتاآمفتامین) و MDEA (۳و۴ متیلن‌دی‌اکسیدمتاآمفتامین) و نیز کاتنین‌های مصنوعی از جمله مفدرون، MDPV (متیل اندوکسی پیروالرون) و متیلن.
برخی از روانمحرکها امروزه مصرف دارویی دارند، برخی دیگر نظیر کاتنین‌های مصنوعی (مفدرون، MDPV و متیلن) برای مصارف دارویی نیز نپذیرفته شده‌اند. برخی از روانمحرکها توسط کنوانسیون‌های بین‌المللی مواد تحت کنترل درآمده‌اند (مانند کوکائین، آمفتامین، مت‌آمفتامین و MDMA ) که البته درجهبندی متفاوتی هم دارند. از دیگر روان‌محرک‌هایی که هنوز تحت کنترل بین‌المللی درنیامده‌اند به مواد روان‌گردان جدید یاد می‌شود. آمفتامین و ایزومرهای مختلف آن مصرف دارویی نیز دارد و برای درمان شرایطی همچون اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی و اختلال حمله خواب به کار می‌رود. این مواد را همچنین می‌توان به مثابه اشتهاکُش به کار برد . در سال‌های اخیر تعدادی از مواد روان‌گردان جدید در بازار نیز ظاهر شده‌اند. از سال ۲۰۰۹ محرک‌ها به دسته عمده مواد روان‌گردان جدید (۳۶ درصد) مبدل شده‌اند و دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل نیز در این مورد هشدار داده است.
