کادراس موسسه کادراس
گفتگوی اختصاصی کادراس با دکتر شریفی رئیس انجمن علمی هیپنوتیزم بالینی ایران و متخصص اعصاب و روان
کرونا تهدیدی که سلامتی همه افراد را فارغ از جنست، موقعیت اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر قرار داده، تهدیدی برای سلامتی جسم که به دلیل علایم و عوارض آن تاثیر بسیار زیادی بر سلامت روان و روح افراد داشته و ضرورت مراقبت‌های بهداشت روان را دوچندان کرده است. در این میان معتادین به دلیل آسیب‌پذیری بیشتر جسمی و روانی در مقابل همه‌گیری ویروس کرونا نیاز به مراقبت و اعمال برنامه‌ها و سیاست‌های دقیق‌تری نسبت به سایر اقشار دارند.
کادراس: جناب آقای دکتر شریفی پرسش نخست این است که چگونه می‌توان در مواجهه با ویروس کرونا بهداشت و سلامت روانی شهروندان و به ویژه افراد معتاد را تامین کرد؟
دکتر شریفی: موضوع ابتلاء به بیماری‌های عفونی ( اخیراً کرونا ) برای معتادان اهمیتی شاید بیشتر از بقیه افراد جامعه دارد و این گروه به دلایل زیر در زمره آسیب‌پذیرترین اقشار قرار می‌گیرند:
اولاً، مواد ( به ویژه مواد افیونی) باعث تضعیف سیستم ایمنی و نیز اختلال در سیستم تنفسی می‌شوند، لذا در صورت بروز عفونت تنفسی، امکان عدم پاسخگویی ایمنی بدن و در نتیجه مرگ فرد افزایش می‌یابد.
ثانیا، معتادان نسبت به اغلب امور ( منجمله مراقبت بهداشتی از خود) بی‌توجه هستند، چون قسمت مهمی از توجه‌شان صرف تهیه و مصرف مواد می‌شود، بنابراین رعایت مواردی مانند، فاصله‌گذاری اجتماعی، پرهیز از ازدحام، شست‌و‌شوی اشیای مشکوک به آلودگی و … از آنها انتظار نمی‌رود.
ثالثاً، ممکن است افراد خانواده و مراقبان دیگر به دلیل توجه به سلامتی خودشان که اولویت اول زندگی همه انسانهاست نسبت به معتادان مورد مراقبتشان کمتر توجه کنند، لذا ریسک ابتلاء باز هم افزایش یابد.، نتیجه اینکه وظیفه حاکمیت، جامعه و خانواده در مورد معتادان مضاعف است.
کادراس: با این وجود، نقش خانواده معتادین در کنترل و پیشگیری فرد معتاد از کرونا چقدر مهم است؟
دکتر شریفی: در مورد معتادانی که خانواده دارند وظیفه خانواده بسیار سنگین‌تر از قبل است، چون باید علاوه بر مراقبت خودشان از فرد معتاد نیز مراقبت مضاعف کنند و از حضور او در مناطق پرخطر ( مثل ازدحام معتادان که متاسفانه در محله‌هایی نظیر جنوب شهر هر روز قابل مشاهده است) ممانعت کنند. در واقع معتقدم «مراقبت از قرنطینه معتادان در خانواده» اهمیتی دوچندان دارد، چون فرد معتاد اگر به مکان‌های تجمع معتادان رفت و آمد کند، می‌تواند به عنوان ناقل کل افراد خانواده خود را مبتلا کند.
کادراس: با توجه به تجربه چندین ساله جنابعالی، مداخله‌های روانی و اجتماعی مقابله با کرونا برای افراد معتاد چقدر ضرورت دارد؟
دکتر شریفی: از نظر مداخله روانی (شامل درمان روانپزشکی و مداخله روانشناختی) کار همکاران من در این ایام سخت‌تر شده است، چون بسیاری از افراد سابقاً سالم نیز به دلیل « بار فکری بیماری همه‌گیر » مشکلاتی پیدا کرده‌اند و برای آنها درمان شروع شده است. در مورد معتادان تحت درمان روانپزشکی و روانشناسی انتظار تشدید علائم می‌رود؛ لذا همکاران ما از دور و نزریک در حال ارائه مشاوره و تغییرات دارویی برای مراجعه‌کنندگان معتاد هستند. از نظر مداخله اجتماعی با توجه به تعطیل شدن اکثر کمپ‌های ترک اعتیاد و مراکز نگهداری معتادان متجاهر ( یا کاهش تعداد افراد حاضر در آنها ) مشکل مضاعفی ایجاد شده، چون بسیاری از این افراد خانواده حمایت‌گری ندارند؛ بنابراین تکلیف نیروی انتظامی و سازمان بهزیستی برای فراهم کردن اقامتگاه، گرمخانه و تامین مواد بهداشتی برای آنها بسیار سنگین شده است.
کادراس: آیا غربالگری و شناسایی زودرس معتادان مشکوک به کرونا و ارائه مشاوره‌های مربوط به سلامت روان می‌تواند از انتقال و شیوع ویروس کرونا میان معتادان پیشگیری کند؟
دکتر شریفی: تاجایی که می‌دانم دستورالعمل غربالگری و شناسایی موارد مشکوک و انتقال به سرویس درمانی به مراکز نگهداری معتادان و کمپ‌ها ابلاغ شده و در حال اجرا است. همانطور که قبلاً گفته شده برعکس شایعات ساده‌لوحانه در مورد « مقاوم بودن معتادان نبست به کرونا » موضوع کاملاً برعکس است و این گروه جزء گروه‌های شدیداً آسیب‌پذیر نسبت به بیماری‌های عفونی هستند ( هم به دلیل ضعف سیستم ایمنی و هم به دلیل بی‌توجهی ناشی از اعتیاد).
خوشبختانه مراکز مسئول موضوع در ناجا و سازمان بهزیستی مجهز به تیم‌های روانشناسی هستند و این خدمات مانند قبل ارائه می‌شود، ولی نقطه ضعف موضوع در آنجاست که برعکس معتادان حاضر در خانواده، در مورد معتادان بی‌خانمان در اغلب موارد، خود بیمار از نیازش به کمک‌های بهداشتی و روانی آگاه نیست و باید این سرویس‌ها اجباراً به فرد ارائه شود .
کادراس: در نهایت، اگر توصیه و رهنمودی در جهت کمک به افراد معتاد و خانواده‌های آنها در برابر ویروس کرونا دارید، بفرمایید؟
دکتر شریفی: در مجموع توصیه من به خانواده‌ها آن است که اگر فرد گرفتار به اعتیاد در جمع خود دارند، توجه بیشتری به خرج دهند تا بیمارشان گرفتار کرونا نشود، چون در این صورت سلامت کل افراد خانواده به خطر می‌افتد و در صورت ابتلاء ، فوراً اقدامات درمانی شامل مراجعه به مراکز اعلام شده بیمار را انجام دهند.
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
