کادراس موسسه کادراس
بر اساس گزارش سال ۲۰۲۱ دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل متحد، افغانستان ۸۵ درصد تولید جهانی تریاک را در دست دارد و مواد مخدر تولیدی در این کشور نیاز ۸۰ درصد مصرف کنندگان جهانی را تامین می کند. همچنبن تجارت تریاک افغانستان در سال ۲۰۲۱ بین ۱.۸ تا ۲.۷ میلیارد دلار تخمین زده شده که حدود یک دهم تولید اقتصادی افغانستان است. قدرت گیری مجدد طالبان در اوت ۲۰۲۱، قیمت تریاک را به بالاترین حد خود رسانده است و همین امر انگیزه برای کشت آن را با وجود فرمان منع کشت تریاک افزایش داده است.
گفتنی است، اولین بار نیست که طالبان فرمان منع کشت تریاک را صادر کرده است، پیش از این در سال ۲۰۰۱ نیز شاهد این امر بوده ایم اما چندان موفقیت آمیر نبوده، چرا که فرمان منع کشت از جنبه استقرار قدرت عمومی سیاسی طالبان چندان سازنده نبود و روستاهایی که تا پیش از این به قول های برقراری صلح و پایان جنگ داخلی طالبان دلخوش کرده بودند، عملاً تنها منبع تأمین مایحتاج را نیز از دست دادند. این نارضایتی هم در میان زمین داران بزرگ که از منتفعان میانی کشت خشخاش بودند تا روستاییان بی زمین که معمولا با معضل بدهی های سنگین روبرو بودند را دربر میگرفت. در نتیجه مناطق جنوبی و روستاهای متعددی که تا پیش از این مشغول کشت خشخاش و گذران زندگی بودند به یکباره در عمل انجام شده منع کشت و از دست دادن امکان بقا روبرو شدند. در واقع منع کشت هر چه برای طالبان در سطح بین المللی اعتبار میآفرید در سطح داخلی موجب واگرایی در بین گروه‌های بزرگی از مردم افغانستان نسبت به اهداف سیاسی طالبان میشد. در این میان شواهدی وجود دارد که نشان میدهد طالبان از سوی گروه های قبیله ای سرشناسی برای کنار گذاشتن فرمان منع کشت به شدت تحت فشار بود و این مسئله موجب کشمکش های زیادی در میان خود طالبان شده بود. چه بسا باید اذعان کرد که حمله آمریکا به افغانستان و سقوط طالبان سبب رضایت کسانی بود که از فرمان منع کشت آسیب دیده بودند.
بعد از سقوط طالبان کاشت خشخاش مجدداً به سطوح قبل بازگشت و حتی این بار از میزان سابق کاشت نیز فراتر رفت. در این رویداد جدید کاشت خشخاش در مناطقی اتفاق افتاد که سابق بر این کشت خشخاش وجود نداشت.
اکنون نیز در حالی ایالات متحده آمریکا، طولانی ترین جنگ خود را در افغانستان به پایان رسانده که همچنان این کشور بزرگترین تولید کننده مواد مخدر در جهان است و به نظر می رسد ادامه خواهد یافت. ویرانی گسترده در طول جنگ، مهاجرت هزاران نفر، کاهش کمک های خارجی بعد از خروج آمریکا از افغانستان، احتمالاً بسیاری از مردم افغانستان را برای زنده ماندن و زندگی کردن به سوی تجارت مواد مخدر سوق خواهد داد. در نتیجه طالبان، سایر گروه های مسلح، جنگ سالاران قومی و مقامات دولتی فاسد برای کسب سود اقتصادی بیشتر به سوی مواد مخدر و تجارت آن بیشتر از قبل خواهد کشاند. تحلیل بالا منطقی ترین تحلیل پیش از فرمان منع کشت خشخاش توسط طالبان در افغانستان بود. واقعیت این است که زندگی تعداد زیادی از مردم این کشور که با فقر شدید روبرو هستند به تولید تریاک و کار بر روی مزارع کشت خشخاش گره خورده است، بعید به نظر می رسد علیرغم وعده های طالبان در مخالفت با کشت این محصول، تریاک تولید نشود.
پیش بینی می شود با وجود فرمان منع کشت تریاک توسط طالبان اما همچنان تولید آن ادامه یابد و حتی با توجه به روند موجود در بازار تجارت غیرقانونی این محصول که به شدت تقاضا آن بر عرضه پیشی گرفته و قیمت جهانی تریاک نیز افزایشی است، کشت آن افزایش یابد. چرا که کشت تریاک منبع درآمد مطمئنی برای کشاورزان و بسیاری از افراد بیکار است که اکنون با تسلط طالبان بر قدرت جمعیت زیادی از شهرها به روستاهای خود باز گشته اند و اکنون تولید و کشت تریاک به صرفه ترین و سودآورترین محصول است.
باید گفت اگر طالبان واقعا بخواهد می تواند مانع کشت تریاک شود، بنابر گزارش دفتر مقابله با جرم و مواد سازمان ملل در ۲۰۰۱ در مجموع، زمینهای تحت کشت خشخاش از ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ با کاهش ۹۱ درصدی روبرو شد. دو ولایت تاریخی کشت خشخاش یعنی هلمند و ننگرهار کاهش ۱۰۰درصدی را تجربه کرد. مهمترین کشت بجا مانده بعد از ۲۰۰۱ مربوط به ولایت بدخشان با ۶۳۴۲ هکتار بود که عملا خارج از کنترل طالبان بود. چنین سرسختی در اجرای منع کشت حتی بسیاری از تردید ها را در مورد اقتدار دولت مرکزی در افغانستان کمرنگ کرد. در مجموع، فرمان منع کاشت در کنار سایر عوامل به طور موفقیت آمیزی توانست کاشت خشخاش را از ۸۲۰۰۰ هکتار به ۸۰۰۰ هکتار در فاصله ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ و در مناطق تحت کنترل طالبان از ۷۸۸۸۵ هکتار به ۱۲۲۰ هکتار تقلیل دهد. اما در مجموع پیامدهای این فرمان اجباری آن قدر گسترده بود که به محض سقوط طالبان مجددا، کشت تریاک آغاز و حتی افغانستان را تبدیل به قطب تولید این محصول در جهان کرد.
حتی امروز که طالبان ادعا می کند که میخواهد با کشت تریاک و قاچاق مواد مخدر در افغانستان مبارزه کند، جامعه جهانی تردید دارد، چرا که آنها به استفاده از تجارت مواد مخدر برای تامین مالی عملیات شبه نظامیان خود مشهور هستند به نحوی که تا ۶۰ درصد از درآمد سالانه خود را از راه کشت و قاچاق مواد مخدر به دست می آورند.
همچنین باید گفت، طالبان امروز مانند سال ۲۰۰۱ تنها عامل محرکی قوی در تعیین عناصر اقتصادی و به ویژه اقتصاد غیرقانونی مخدری افغانستان نیست. دولت پیشین افغانستان برای افزایش نفود خود در مناطق روستایی با طالبان مبارزه کرده و در این مناطق بسیاری از مردم آن به طور مستقیم و بودن واسطه در کنار تولید و کاشت تریاک در قاچاق آن نیز دست دارند و در صورت اجرای جدی قانون منع کشت توسط طالبان، این نیروی تازه به قدرت رسیده بسیاری از حامیان اصلی خود را بخش مهمی از جمعیت روستایی افغانستان است را از دست خواهد داد.
بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.
