کادراس موسسه کادراس
وقتی فردی از اعتیاد رنج می برد نه تنها خود فرد بلکه اطرافیانش نیز تحت تاثیر قرار می گیرند، به ویژه اعضای نزدیک خانواده مانند همسر یا فرزندان. همچنین تعارضات خانوادگی می تواند ضربه بزرگی به سلامت روان افراد وارد کند. این امر به ویژه در مورد مادر و فرزندش صادق است. باید دانست مهارت های فرزندپروری بخش مهمی از رفتارهای خانواده درمانی را تشکیل می دهد. سوء مصرف مواد مخدر میان نوجوانان در حال افزایش است و لازم است خدمات بهداشت روانی برای درمان افراد نیازمند در دسترس باشد. درمان سوء مصرف مواد به ویژه برای خانواده هایی که با آن روبرو هستند، فرصت هایی را برای کل خانواده جهت آشنایی با خطرات اعتیاد و اختلالات همراه آن مانند اختلالات سلامت روان فراهم می کند. در این میان مداخلات پیشگیرانه از دوران کودکی عوامل خطر بروز اعتیاد را برای خانواده ها و همچنین کودکان کاهش می دهد. به عنوان مثال، مادران کم درآمدی که برای اولین بار تحت مداخله ی کمک ملی قرار گرفتند و هم در دوران بارداری و هم دو سال اول زندگی کودک تحت حمایت بوده بد رفتاری کمتری با کودکان خود داشتند. همچنین مشخص شده است که برخی از این مداخلات اولیه از طیف گسترده ای از سایر رفتارهای منفی پیشگیری می کنند و باعث ترویج طیف گسترده ای از رفتارهای مثبت که به طور خاص هدف برنامه های پیشگیرانه نبوده، شده است.در برخی موارد، مطالعات نشان داده‌اند که مداخله اولیه در دوران کودکی حتی بر عملکرد بیولوژیکی کودکان، مانند حساسیت آنها به استرس، تأثیر می‌گذارد.
امروزه در کل جهان به ویژه زنان از سیستم حمایتی مناسبی برای مقابله با اعتیاد و مراقبت از فرزندان خود برخوردار نیستند. چه مادران سرپرست خانواده و چه زنانی که دارای همسر معتاد هستند در بسیاری از مواقع به دلیل سایه اعتیاد بر زندگی خانوادگی شان مراقبت مناسبی از فرزندشان انجام نمی دهند. در این میان خانواده درمانی فرصتی مناسب برای درمان اعتیاد به شمار می رود و نقش کل خانواده در دوره ترک اعتیاد مهم است. همه اعضای خانواده می توانند به عنوان نظام حمایتی برای فرد معتاد باشند، اما باید درک کنند که اعتیاد یک بیماری است. اغلب اوقات، اعضای خانواده به جای کمک به بهبودی معتاد، وضعیت را سخت تر و گاهی با حمایت مالی از آنها باعث افزایش مصرف فرد مصرف کننده می شوند. نقش های خانوادگی ممکن است در طول دوره سوء مصرف مواد در خانواده تغییر کند و قوانین خانواده زیر سوال برود، زیرا سوء مصرف مواد یک بیماری خانوادگی است و درمان آن نیازمند همراهی همه اعضای خانواده است.
از سوی دیگر، مداخلات پیشگیرانه از اعتیاد در اوایل دوران کودکی به طور کلی در دوره رشد کودک، خطر خاصی که باید مورد توجه قرار گیرد و افرادی که کودک در محیط های نزدیک خود با آنها تعامل دارد را مورد توجه قرار می دهد. مداخلات معمولاً همزمان با دوره انتقال است، زیرا تغییراتی که در داخل و اطراف کودک در طول این انتقال‌ها رخ می‌دهد، عوامل خطر خاص و همچنین فرصت‌هایی را برای افزایش عوامل مصونیت بخش ایجاد می‌کند. در اغلب موارد تغییرات غیرمنتظره بزرگ زندگی مانند طلاق، غم و اندوه یا ضربه روحی می تواند بسیار چالش برانگیز باشد و مدیریت آن به شیوه ای سالم بسیار سخت است؛ به نحوی که برخی از افراد برای مقابله با آن به مصرف الکل یا مواد روی می آورند. هدف رفتار درمانی شناختی، شناسایی منبع مشکل و یافتن راه هایی برای جایگزینی روش های مقابله ای غیرمولد با عادات و مهارت های سالم تر است. هنگامی که محرک شناسایی شد، می توان از محرک اجتناب کرد یا روش موثرتری برای غلبه بر محرک تعیین و برای رسیدن بدان مهارت لازم را شناسایی کرد. باید گفت، مداخلات پیشگیرانه برای دوره قبل از تولد و نوزادی معمولاً بر روی مادران بسیار جوان و خانواده هایی متمرکز می شود که به دلیل فقر در معرض خطر اعتیاد هستند. هدف این است که شرایطی فراهم شود تا با بارداری سالم، رشد سالم مادران و فرزندانشان و رابطه سالم والدین و فرزند همراه باشد. برنامه‌ها متفاوتند اما معمولاً مادران از نظر مصرف مواد غربالگری می‌شوند، به آنها آموزش داده می شود تا اقدامات درمانی و آموزشی را انجام دهند، . اینکه چگونه و چطور به خدمات اجتماعی مناسب متصل شوند. برنامه ها معمولاً بر پیوند مادر و کودک، استفاده از نظم و انضباط دائمی، ارائه نمونه ای از رفتار اجتماعی و آمادگی کودک برای ورود به دوره پیش دبستانی متمرکز است.
همچنین در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به اعتیاد، مهم است اعضای دیگر او را درک کنند،زیرا اعتیاد یک بیماری خانوادگی است که قابل درمان است. مشارکت خانواده می تواند تعاملات موثر خانوادگی را شکل داده و درست مانند هر بیماری مزمن دیگری، مانند دیابت یا بیماری قلبی، معتادان باید یاد بگیرند که چگونه بیماری خود را مدیریت کنند و شیوه زندگی خود را تغییر دهند تا بتوانند به درمان آن امیدوار باشند. از این رو، خانواده درمانی نوعی درمان است که می تواند به اعضای خانواده کمک کند اعتیاد و اثرات آن بر خانواده را درک کنند و راهی مشترک برای درمان آن بیابند. همچنین می تواند به سیستم خانواده کمک کند تا مهارت های ارتباطی و حل مسئله جدید را بیاموزند.
اخیراً مطالعات انجام شده در میان انواع رویکردهای درمانی، روش «رفتار درمانی شناختی» امیدهای روشنی را به درمان اعتیاد به ویژه میان زنان پیش روی مصرف کنندگان و درمان گران قرار داده است. رفتار درمانی شناختی، رویکرد درمانی کوتاه مدت است که به شناخت افکار و الگوهای رفتاری غیر مفید یا منفی کمک می کند. درمانگران با کمک به شناسایی افکار منفی و برخورد با آنها به صورت رفتار سازنده جایگزین، به بهبود رفتارهای منفی درونی شده در فرد کمک می کنند. این افکار اغلب از احساسات درونی مانند، ترس، شک و تردید به خود ناشی می شوند که غالباً افراد با روی آوردن به اعتیاد سعی در تسکین چنین افکار و احساسات ناخوشایندی دارند. در این روش معتادان در حال بهبودی می توانند در مورد تجربیات دردناک خود در یک محیط امن صحبت کنند و درمان به آنها کمک می کند تا راه هایی برای مدیریت مثبت این احساسات پیدا کنند. در نهایت، آنها می توانند عادات مخرب را با مهارت های مقابله ای مثبت جایگزین کنند.
رفتار درمانی شناختی، با شناسایی علل و پیامدهای یک رفتار خاص با تحلیل عملکردی از دو جزء اصلی درمانگر و درمان جو تشکیل شده است؛ قدم اول در این روش شناسایی شرایط، احساسات و افکاری است که از سوء مصرف مواد یا نوشیدن الکل ناشی شده است، می باشد. همچنین ورود به این فرآیند به تعیین خطراتی که احتمالاً باعث عود اعتیاد نیز می شود، کمک می کند. به صورتی که، درمان گر برای درک باورها یا افکار منفی از بیمار سوالاتی می پرسد و سپس به دنبال راه های بهتری برای مدیریت موقعیت ها، افکار یا احساسات دشوار می گردد.
