نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ میلادی بود که شرکت آلمانی گرونتال با نام تجاری «ترامال» اقدام به تولید ترامادول کرد. سالهای بعد این دارو مورد تایید نهادهای پزشکی بریتانیا و ایالاتمتحده قرار گرفت. ترامادول که با نامهای ترامد یا بایومادول نیز در بازار شناخته میشود، یک ترکیب ضد درد اوپیوئیدی است که برای تسکیل دردهای خفیف یا معمولی مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو پس از مصرف به سرعت جذب بدن شده و خاصیت ضد درد آن آغاز میشود.
ترامادول همچنین یک مهارکننده بازجذب «سروتونین-نوراپینفرین» است که باعث جلوگیری از بازجذب نورآدرنالین و سروتونین میشود و غلظت این دو ماده را در سیناپس بالا میبرد، این امر باعث ایجاد نوعی خاصیت، مانند داروهای ضدافسردگی و همچنین هوشیاری میشود و برعکس مرفین فرد مصرفکننده را فعالتر میکند، حتی در برخی از مصرفکنندگان، حالات ضعیفی مانند اکستازی مشاهده شده است. با خوردن ۱۰۰ میلیگرم ترامادول، سطح خونی دارو در دو ساعت به حداکثر میرسد. حدود ۲۰ درصد ترامادول به پروتئین خون متصل میشود. ۳۰ درصد ترامادول بهصورت تغییر نیافته و ۶۰ درصد آن به صورت متابولیتهای شکستهشده در کبد از راه ادرار دفع میشود.
این دارو بیشتر به شکل نمک هیدروکلراید و به دو شکل خوراکی (بیشتر کپسول و قرص) و آمپول به بازار عرضه میشود. میزان جذب و شیوه تزریق ترامادول بسیار بیشتر از فرم خوراکی آن است. در بازارهای جهانی این ماده به شکل آمپول، کپسول و قطره خوراکی موجود است.
پاراگرافهای فوق نشان میدهد که ترامادول یک دارو پزشکی است که با کاهش دردهای فرد زمینه بهبود وضعیت عمومی شخص بیمار را فراهم میآورد. اما به مانند بسیاری از افعال بشر که ناشی از افراط یا تفریط است مصرف بینسخه یا بیش از اندازه ترامادول سبب نوعی اعتیاد در فرد میشود که عوارض جبران ناپذیری برای شخص دارد. کسانی که اقدام به مصرف اعتیاد گونه ترامادول میکنند باید خود را برای عوارض شدیدی همچون سندروم پای بیقرار، افسردگی و بیخوابی آماده کنند. از دیگر عوارض این مواد میتوان به حالت تهوع، خشکی دهان، سرگیجه، یبوست، افت فشار خون، دیر انزالی، تشنج، صرع، مشکل کبد و کلیه، سردرد و … اشاره کرد. به دلیل شباهت این مواد به مورفین استعمال مداون آن موجب وابستگی شدید جسمی و روحی میشود؛ البته درمان این ماده کار صعب و دشواری نیست و فرد میتواند به مانند ترک موادی همچون هروئین و کراک، مصرف اعتیاد گونه این دارو را نیز کنار بگذارد.
نکته کلیدی آن است که این دارو نیز به مانند بسیاری از مواد مخدر یا محرک به دلیل تاثیرات جنسی مورد مصرف قرار میگیرد. بسیاری از افراد بویژه جوانان برای تجربه حس دیر انزالی یا درمان مشکل زود انزالی خود به سراغ این دارو میروند اما پس از مدتی نه تنها در این زمینه دچار مشکل میشوند بلکه باید خود را برای سایر عوارض مصرف این مواد آماده کنند.
نکته کلیدی در مصرف دارو ترامادول آن است که نباید بدون تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. مصرف این دارو در میان زنان باردار و شیرده ممنوع است، زیرا میتواند عوارض جبران ناپذیری برای نوزاد داشته باشد. همچنین کودکان زیر ۱۲ سال نیز باید از مصرف این ماده خودداری کنند. نکته عجیب و قابل تامل آن است که برخی افراد از این دارو برای ترک اعتیاد (مانند مورفین) استفاده میکنند که عملی غیر اصولی و اشتباه است.
در آخر باید گفت مصرف یا ترک داروهای اوپیوئیدی باید با نظر و تجویز پزشک متخصص باشد و افراد نباید خودسرانه و بدون مطالعه اقدام به استعمال داروهایی همچون ترامادول کنند. بیشک رعایت این نکته ساده میتواند از بسیاری از انواع اعتیاد پیشگیری کرده و افراد را از چالشهای جسمی و روانی ناشی از مصرف ترامادل مصون بدارد. البته این موضوع چیزی از وطائف دولت و وزارت بهداشت برای نظارت و صیانت از بهداشت و سلامت عمومی، بویژه در بخش پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر کم نمیکند.