نخستین بار در سال ۱۹۷۶ الکساندر شولگین برای درمان برخی اختلالات روانی همچون مهار اضطراب یا افسردگی اقدام به تولید قرصهای اکستازی یا همان قرص اکس کرد. البته ریشه ساخت این ترکیب به سال ۱۹۱۲ باز میگردد که یک شرکت آلمانی برای کنترل اشتها افراد دارای اضافه وزن اقدام به تولید آن کرد. با این حال خیلی زود آسیبها و عوارض این قرصها مشخص میشود و تا سال ۱۹۸۰ از تمام انبارهای دارویی آمریکا خارج شده و وارد بازار غیرقانونی مواد مخدر شد. متاسفانه امروزه برخی از نوجوانان و جوانان با فاصله گرفتن از سبک زندگی سالم به دنبال حضور در پارتیهای مختلط و کنسرتهای زیرزمینی راک هستند تا از این طریق به بهاء آسیب زدن به سلامت روح و جسم خود دقایقی را به شادی زودگذر بپردازند. یکی از آسیبهای رایج در این گونه مهمانی توزیع انواع مخدر، محرک و اکستازیها است. افراد حاضر در این مهمانیها برای کسب تجربههای تازه و خارج از هنجارهای معمول قصد دارند تا لحظات شادی را برای خود رقم بزنند اما توجهی به عواقب جبران ناپذیر آن ندارند. در این یادداشت سعی میکنیم ضمن آشنایی با این مواد روانگردان، به بررسی عوارض و مشکلات ناشی از مصرف آن بپردازیم.
اکستازی (MDMA) موادی از گروه آمفتامین و فنتیلآمین است. اکستازی سبب آزادسازی «دوپامین»، «سروتونین» و «نورآدرنالین» در بدن انسان میشود. آزاد شدن چنین موادی در داخل بدن فرد سبب ایجاد احساس شادی و احساس راحتی با سایر افراد میشود و اعتماد به نفس فرد را افزایش میدهد. در ظاهر شاید چنین خواصی برای جوانان فریب دهنده باشد و آنها را تحریک به مصرف این مدل از مواد کند اما این قشر کمتجربه باید بداند که مصرف این مواد میتواند آسیبهای جبران ناپذیری برای ذهن و روان ایشان داشته باشد. اکستازی به صورت پدر، کپسول و قرص در اختیار مشتریان قرار میگیرد.
پس از مصرف اکستازی بین نیم ساعت الی ۴۵ دقیقه تاثیر آن مشخص شده و حداکثر تا ۶ ساعت باقی میماند. ناتوانی جنسی، دندان قروچه، اختلالات بینایی، اختلال خواب، آلزایمر، حالت تهوع، افزایش دمای بدن، تشدید فشار خون و ضربان قلب، افسردگی، احساس خستگی، بیحوصلگی و … از جمله عوارض مصرف این مواد روان گردان است. ذکر این نکته لازم است که مصرف همزمان اکستازی با الکل یا ماریجوانا میتواند تاثیرات متفاوتی در بدن شخص ایجاد کند. البته تمام این عوارض به صورت یکجا و ناگهانی در بدن فرد ظاهر نمیشود و با توجه به عواملی همچون جنسیت، سن، میزان مصرف، روند تغذیه و … میتواند از یک شخص به شخص دیگر متفاوت باشد.
شاید یکی از راههای موثر برای دوری نسل جدید از مواد روانگردان یا محرک، ایجاد تفریحهای مهیج اما سالم از سوی دولت و ارگانهای زیر مجموعه آن باشد. بیشک تخلیه صحیح انرژی جوانان میتواند میل ایشان به این گونه مواد را کاهش دهد. همچنین تسهیل شرایط ازدواج (شغل، مسکن، جهیزیه و ..) و آغاز زندگی مشترک میان جوانان میتواند انگیزههای جنسی برای حضور در مهمانیهای مختلط و مصرف مواد روانگردان را به شکل چشمگیری کاهش دهد. در کنار این اقدامات زیربنایی فرنگسازی، تولیدات سینمایی با هدف مقابله با مصرف روانگردانها، آموزش در مدارس، برنامههای موضوعی در صدا و سیما و … نیز میتواند از اقبال به این گونه مواد بکاهد.