کپتاگون و حملات تروریستی

 

مصرف مواد محرک به‌ویژه امفتامین از سوی برخی نظامیان و جنگجویان در مناقشات سابقه‌ای طولانی دارد. از دیرباز تا کنون نقش مصرف مسکرات در جنگ‌ها از سوی گروه‌های نظامی، گروه‌های غیردولتی مسلح و شبه‌نظامیان غیرقابل انکار بوده‌است. از سوی دیگر مصرف مواد روان‌گردان در صحنه‌های نبرد نیز تاریخچه‌ای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دارد. در کنار برخی مواد سنتی از جمله نیکوتین/توتون، و کافئین، برخی دیگر از مواد به‌ویژه محرک‌های نوع امفتامین تقریباً بدون استثناء همواره تحت کنترل رژیم‌های دولتی و بین‌المللی مبارزه با مواد بوده‌اند. تاریخچه مصرف مواد از مصرف تریاک توسط جنگجویان یونان باستان و هچنین حشاشین در در قرون وسطی آغاز و شکل مدرن آن مصرف برخی مواد روانگردان توسط شورشیان، تروریست‌ها، کارتل‌ها و تروریست‌های مخدری و به‌ویژه کودک‌سربازها در سال‌های اخیر است (Kmienski,2016).

به‌علاوه، پول عاید از قاچاق مواد گاهی منبع درآمد برای گروه‌های تروریستی و برخی شورشیان است. به‌رغم این‌که اثبات و یافتن شواهد و منابعی مبنی بر پیوند مستقیم میان مصرف مواد و تروریسم اندکی دشوار است، شواهدی به‌ویژه از سوی رسانه‌ها مبنی بر ارتباط غیرمستقیم وجود دارد. گزارش برخی رسانه‌ها حکایت از رابطه میان مصرف مواد و تروریسم افراط‌گرای دینی به‌ویژه در جنگ داخلی سوریه و حملات تروریستی دارد، تا ان‌جا که گاه کپتاگون «ماده داعش» و یا «اکسیر جادوی افراط‌گرایی» نامیده‌می‌شود.

برخی آزمایش‌ها بر روی جسد تروریست‌ها حکایت از مصرف برخی مواد به‌ویژه کپتاگون دارد. بنا به اذعان قاضی تونسی مسئول پرونده، اطلاعاتی نیز موجود است که نشان ‌از احتمال مصرف کپتاگون توسط سیف‌الدین رزگویی، عامل حمله مرگبار با کلاشنیکف در تاریخ ۲۶ ژوئن سال ۲۰۱۵ در تونس، دارد. هم‌چنین بنابر مقاله‌ای که در آوریل ۲۰۱۶، در مجله ونیتی فِیر، با عنوان «کپتاگون، بررسی در زمینه ماده تروریستی» منتشر شد، یک مقام عالی‌رتبه از وزارت کشور تونس اعلام کرد، شواهدی دال بر مصرف ماده کپتاگون به مدت چندین هفته پیش از مرگ در پرونده رزگویی وجود دارد.  این مقام که نامش فاش نشده‌است، تصریح کرد که عاملان حمله موزه باردو تونس در سال ۲۰۱۵، پیش از انجام حمله کپتاگون مصرف کرده‌اند. به‌گفته قاضی این پرونده، از تأثیرات این ماده، افزایش میزان خشم و عصبانیت، و تقویت وضع جسمی و ذهنی می‌تواند باشد. به گزارش یک روزنامه انگلیسی و به نقل از یک منبع آگاه تونسی، این تروریست حین ارتکاب کوکائین مصرف کرده‌ بود. پیش‌تر نیز در ژانویه سال ۲۰۱۵، وب‌سایت وایس‌نیوز[۱] ویدئویی مبنی بر یافتن مقادیر کوکائین در خانه رهبر گروه داعش منتشرکرد که گفته می‌شود در شهر کوبانی، واقع در شمال سوریه در دوره‌ای که یگان‌های مدافع خلق کرد (YPG) مشغول نبرد با داعش بودند فیلم‌برداری شده‌است  (Medin, 2015).

به رقم حدسیات و گمانه‌زنی‌های برخی رسانه‌ها، بدیهی دانستن پیوند مستقیم میان مصرف کپتاگون و وحشیگری تروریستی کمی سخت می‌نماید. با این وجود، مصرف محرک‌ها از سوی جنگویان در بسیاری از مناقشات و جنگ‌ها به‌منظور تقویت کارایی و اهداف کارکردی به‌ویژه برای غلبه بر خستگی رایج بوده‌است. شواهد حاکی از آن است که مصرف بیش از حد امفتامین در برخی از جرائم خشونت‌آمیز می‌تواند منجر به جنون (روان‌پریشی) موقتی شود (Bramness et al., 2012)، به‌واسطه همین مشخصه، می‌تواند عامل جاذبه در بسیاری از مناطق جنگ‌زده و مناقشه‌آمیز باشد. هرچند اثبات این ادعا کمی سخت است، می‌توان این‌گونه بیان کرد که کپتاگون در برخی از کشورهای خاورمیانه که درگیر مناقشات داخلی به ویژه درگیری با سازمان‌های تروریستی هستند بسیار در دسترس است. بنابراین هرچند به‌نظر رابطه‌ای میان افزایش مصرف محرک‌ها با سطح خشونت در این منطقه به‌ویژه آن کشورهایی که درگیر مناقشه و فعالیت‌های تروریستی هستند وجود دارد، نمی‌توان این‌گونه استدلال کرد که مصرف مواد به خودی خود، عامل سببی اصلی در فعالیت‌های تروریستی ‌است.

در مجموع، به‌نظر می‌رسد کپتاگون به معنی امروزی آن چیزی جز آمفتامین به عنوان نوعی محرک نباشد، و صرفا لوگوی کپتاگون را به‌عنوان برچسب دارد. هرچند منبع و منشا نخستین کپتاگون شرق اروپاست، تولید این ماده به‌سوی بازار اصلی آن یعنی خاورمیانه تغییر کرده‌است. با این وجود کپتاگون ارتباط اروپایی خود را کماکان حفظ کرده، چرا که تخصص مجرمان اروپایی هم‌چنان درخدمت تولید این ماده در خاورمیانه است. هم‌چنین به‌نظر‌ می‌رسد درصدی از امفتامین تولید‌شده در اروپا به خاورمیانه ترانزیت و قاچاق می‌شود و آن‌جا به شکل قرص تبدیل می‌شود. همچون دیگر انواع مواد، بازار کپتاگون نیز می‌تواند به‌عنوان منبع مالی فعالیت‌ گروه‌های تروریستی مورد استفاده قرار‌گیرد. هرچند، تعمیم و نتیجه‌گیری‌های قطعی پیرامون رابطه میان کپتاگون و تروریسم نیازمند تحلیل‌های دقیق قضایی قانونی و مطالعات شیوع‌شناختی در بازارهای مصرف کلیدی این ماده است.

---

Reference:

EMCDDA Papers, Captagon: understanding today’s illicit market

Kamieński, L. ( 2016). Shooting Up: a Short History of Drugs and War. Oxford: Oxford University Press.

Medin, J. (2015), ‘Exclusive: video shows cocaine allegedly found at home of Islamic State Leader’, Vice News, 6 January, https://www.youtube.com/watch?v=8zgf6YtnCDM.

Bramness, J. G., Gundersen, O. H., Guterstam, J., Rognli, E. B., Konstenius, M., Loberg, E. M., Medhus, S., et al (2012), ‘Amphetamine-induced psychosis — a separate diagnostic entity or primary psychosis triggered in the vulnerable?’, BMC Psychiatry ۱۲, ۲۲۱.

 

بازنشر این مطلب با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است