با توجه به تحولات جهانی به سوی ایجاد زمینهها و بسترهای جدید برای ناامنیهای گسترده، بروز تغییرات سریع فرهنگی و اجتماعی، ضعف ساختاری و ناتوانی سازمانها و نهادها ناشی از روزمرگی و برنامهریزی و عدم توان برای مهار و کنترل شوکهای اجتماعی، شاهد روند فزاینده تقاضای مواد مخدر و روانگردانها، کاهش سن اعتیاد، زنانهتر شدن اعتیاد و ورود افراد شاغل و تحصیل کرده به چرخه اعتیاد، مواد مخدر و روانگردان هستیم. در برابر این سیستم هوشمند مواد مخدر و روانگردانها لازم است جامعه به عنوان سیستمی پویا و در حال تحول با ظرفیتها و امکانات ویژه با محوریت طراحی و اجرای برنامههای اجتماعی شده مبارزه با اعتیاد حضور فعالی در کنار نهادهای رسمی و حاکمیتی نیز داشته باشند.
بر اساس این دیدگاه نظرسنجی شماره ۱۴ موسسه کادراس با عنوان « اولویت اصلی اجتماعی شدن مبارزه با اعتیاد کدام است؟ » به مدت دو ماه جهت همفکری و تبادل اندیشهها در دسترس مخاطبان محترم قرار داشت. بر این اساس مجموعاً در سایت و کانال تلگرامی موسسه ۲۸۸ رأی اتخاذ شده و نتیجه نظرسنجی به ترتیب عبارت است از:
- لزوم توجه به مشارکت اجتماعی کارآمد توسط سیاستگذاران با ۹۰ رأی و ۲۵ درصد؛
- توانمندسازی و حمایت از سازمانهای مردم نهاد با ۷۸ رأی و ۲۷ درصد؛
- توجه بیشتر به مقوله آموزش و تبلیغات در کشور با ۷۶ رأی و ۲۶٫۳ درصد؛
- افزایش همکاریهای بینالمللی و استفاده از تجربیات دیگر کشورها با ۴۴ رأی و ۱۵٫۲۷ درصد.
آموزش اولین رکن کاهش آسیبهای اجتماعی مانند اعتیاد در دنیا است. وجود آموزشهای پیشگیرانه از اعتیاد در خانواده، مدارس، دانشگاهها و به طور کلی جامعه مدنی باعث یادگیری مستمر مهارتهای زندگی در شهروندان مانند مهارت حل مسئله، تابآوری، نه گفتن، اجتماعی شدن و غیره میشود و در ناخودآگاه فرد تعهدات اخلاقی و اجتماعی نهادینه میشود که میتواند نقش مهمی در کاهش گرایش به اعتیاد به ویژه میان نوجوانان و جوانان داشته باشد. اما تحقق این امر ضرورت توجه به شاخصها و ویژگیهای نسل جدید و شناخت زبان این نسل و حرف زدن با زبان آنان در زمینه مشارکت در عرصه اجتماعی را دو چندان کرده است. از سوی دیگر تبلیغات موثر و کارآمد برای ایجاد مشارکت بیشتر از سوی همه شهروندان در عرصه پیشگیری از اعتیاد به خصوص نقش رسانههای واقعی و مجازی میتواند در افزایش آگاهیرسانی و مشارکت بیشتر به ویژه دانشآموزان و دانشجویان در امر مبارزه با اعتیاد کمک کند.
لزوم توجه به مشارکت اجتماعی کارآمد توسط سیاستگذاران، اولین گزینه انتخابی مخاطبان موسسه کادراس است؛ تحقق امر اجتماعی شدن مبارزه با اعتیاد نیاز به ظرفیتسازی، سازماندهی اجتماعی، تعلیم و تربین جامعهای، توجه بیشتر به سرمایههای اجتماعی، مشارکت فراگیر اجتماعی، سلامت اجتماعی، هنجارها و ارزشهای اجتماعی، امنیت اجتماعی، افزایش تابآوری و آستانه تحمل جامعه و توجه به عوامل خطر و محافظ از اعتیاد در جامعه دارد که ضروری است تا سیاستگذاران برنامههای متناسب با نیاز جامعه در این حوزه را طراحی و اجرا کنند.
توانمندسازی و حمایت از سازمانهای مردم نهاد به ویژه در حوزه کاهش تقاضا مواد و اعتیاد نقش بسیار مهمی میتواند در کاهش گرایش به اعتیاد داشته باشد، هر چند این گزینه در رتبه دوم انتخاب مخاطبان موسسه کادراس قرار داشت، اما امن و محیا کردن عرصه برای فعالیت این سازمانها، تثبیت استقلال و تخصصی نمودن آنها در زمینه پیشگیری اولیه از اعتیاد در کانونهای مختلف مانند خانواده، مدارس، دانشگاه، محله، محیطهای کارگری و اداری و همچنین در عرصه درمان، کاهش زیان، حمایت و صیانت اجتماعی، توجه به بومی سازی و استاندارد نمودن برنامهها و آموزشهای اجتماعی با هدف جلوگیری از اقدامات سلیقهای و اتلاف منابع از اموری است که پرداختن سازمانهای مردمنهاد به آنها و همچین حمایت دولت از فعالیت این سازمانها به ویژه در امر پیشگیری از اعتیاد نیازی فوری است.
توجه بیشتر به مقوله آموزش و تبلیغات در کشور جایگاه سوم نظرسنجی شماره ۱۴ را به خود اختصاص داده است. آموزش اولین رکن کاهش آسیبهای اجتماعی مانند اعتیاد در دنیا است. وجود آموزشهای پیشگیرانه از اعتیاد در خانواده، مدارس، دانشگاهها و به طور کلی جامعه مدنی باعث یادگیری مستمر مهارتهای زندگی در شهروندان مانند مهارت حل مسئله، تابآوری، نه گفتن، اجتماعی شدن و غیره میشود و در ناخودآگاه فرد تعهدات اخلاقی و اجتماعی نهادینه میشود که میتواند نقش مهمی در کاهش گرایش به اعتیاد به ویژه میان نوجوانان و جوانان داشته باشد. اما تحقق این امر ضرورت توجه به شاخصها و ویژگیهای نسل جدید و شناخت زبان این نسل و حرف زدن با زبان آنان در زمینه مشارکت در عرصه اجتماعی را دو چندان کرده است. از سوی دیگر تبلیغات موثر و کارآمد برای ایجاد مشارکت بیشتر از سوی همه شهروندان در عرصه پیشگیری از اعتیاد به خصوص نقش رسانههای واقعی و مجازی میتواند در افزایش آگاهیرسانی و مشارکت بیشتر به ویژه دانشآموزان و دانشجویان در امر مبارزه با اعتیاد کمک کند.
آخرین گزینه انتخابی مخاطبان شرکتکننده در نظرسنجی، افزایش همکاریهای بینالمللی و استفاده از تجربیات دیگر کشورها است؛ باید تاکید شود، موضوع مواد مخدر و اعتیاد، امروزه ابتلایی جهانی است؛ گذشت چندین دهه جنگ و مبارزه با مواد واعتیاد در سطح جهان و توسط کشورها، همگان را به این نتیجه رسانده که کنترل موضوع مواد و اعتیاد به تنهایی توسط کشورها امکانپذیر نیست و تنها در سایه افزایش همکاریهای بینالمللی و تبادل تجربیات کشورهای مختلف است که میتوان امیداور به کنترل این بحران جهانی بود.