ایران کشوری سردمدار در حوزه مقابله با عرضه مواد مخدر در جهان شناخته میشود. بیشترین کشفیات تریاک و هروئین دنیا در ایران بوده است و این امر علاوه بر اینکه مقابله بی امان کشور را در جنگ مستقیم با قاچاقچیان منطقهای و بینالمللی نشان میدهد و در عین حال ویژگی جغرافیایی کشور (قرارگیری در مسیر ترانزیت مواد و همسایگی با افغانستان و پاکستان) امر مبارزه با قاچاق مواد را به سیاستی غالب تبدیل کرده است. با وجود اقدامات گسترده ایران در این حوزه اما حجم قاچاق جهانی مواد مخدر به ویژه هروئین تولیدی از افغانستان و افزایش مصرف مواد داخلی در کشور موجب شده تا توجه به دیگر استراتژیهای امر مبارزه با مواد مخدر مانند پیشگیری و درمان نیز در سالهای اخیر بسیار مورد توجه قرار گیرد.
در این چارچوب بیست و دومین نظرسنجی موسسه کادراس با عنوان «با وجود اقدامات گسترده ایران، برای تقویت مقابله با عرضه کدام گزینه در اولویت است؟» به مدت یک ماه در سایت و کانال تلگرامی موسسه در دسترس مخاطبان محترم قرار داشت و نتایج زیر به ترتیب به دست آمده است:
- ضربه به بنیانهای مالی و سرشبکههای قاچاقچیان با ۵۵ درصد آراء؛
- بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته در کشف مواد با ۲۷ درصد آراء؛
- ارتقاء همکاریهای منطقهای و بینالمللی با ۱۸ درصد آراء.
نتایج نشان میدهد مخاطبان ضربه به بنیانهای مالی و سرشبکههای قاچاقچیان را در اولویت اقدامات ایران برای تقویت مقابله با عرضه مواد مخدر میدانند. ضربه به بنیانهای مالی قاچاقچیان به معنای توقیف اموال فرد قاچاقچی که آنها را از طریق جرم مرتبط یا قاچاق مواد به دست آورده است، به نحوی که برای فرد قاچاقچی انگیزهای برای قاچاق به دلیل قوانین بازدارنده باقی نماند. در واقع جرایم مواد مخدر یکی از مهمترین جرایمی هستند که در سطح جهان قربانیان بسیاری گرفته و عدهای از افراد سوداگر فقط جهت نفع شخصی و کسب درآمدهای غیرمشروع مبادرت به تولید و توزیع مواد در سطح داخلی و بینالمللی مینمایند. یکی از عوامل بسیار مهم و بازدارنده افراد از ارتکاب به قاچاق مواد مخدر مصادره اموال مرتکبین آن جرایم میباشد. قاچاقیان اغلب برای رسیدن به پولها و تروتهای کلان مرتکب قاچاق مواد مخدر میشوند و اگر به این نتیجه برسند که آنچه از این راه به دست میآورند از آنها گرفته میشود و علاوه بر آن جریمههایی هم باید بپردازند، انگیزه اقتصادی ارتکاب جرم قاچاق در قاچاقچیان از بین خواهد رفت.
همچنین امروزه یکی از اقدامات مهمی که نیاز است تا هر کشوری به ویژه کشور ما در حوزه مبارزه با عرضه انجام دهد، تجهیز و به روزرسانی فناوریهای پیشرفته خود در کشف مواد است. چرا که با شناسایی روشهای سنتی کشف مواد قاچاقچیان از تجهیزات پیشرفته و روشهای جدیدتر استفاده میکنند و نیاز است تا دولتها نیز با بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته مانند رصد ماهوارهای، استفاده از پهباد و به کارگیری دستگاههای مدرن تشخیص انواع مواد در پایانههای مرزی و گمرکی کشور جذابیت قاچاق را پایین آوردند، موضوعی که مخاطبان محترم کادراس آن را به عنوان اولویت دوم مبارزه با عرضه مواد مخدر مطرح کردهاند.
در نهایت موضوع بسیار مهمی که بدان کمتر توجه میشود ارتقای سطح همکاری منطقهای و بینالمللی در امر مبارزه با مواد است و مخاطبان کادراس هم آن را در جایگاه سوم قرار دادهاند. باید یادآوری کرد قاچاق مواد بحرانی بینالمللی و جهانی است، نمیتوان بحرانی جهانی را با دیدگاه منطقهای و دولتی حل و فصل کرد و نیاز است تا با ارتقاء همکاریهای منطقهای و بینالمللی در چارچوب اتحادیهها قاچاق سازمان یافته مواد را شناسایی و راههای مبارزه با آن را گسترش داد.