کادراس موسسه کادراس
«وضعیت اقتصاد مخدری و تامین مالی تروریسم در ترکیه»، نخستین موضوع هجدهمین شماره از بولتن مخدری جهان است. تجارت غیر قانونی مواد مخدری منبع مالی مهم برای انواع سازمان‌های جنابتکار است. با توجه به این موضوع که این مسئله در مناطق و بازارهای مناطق مختلف جهان دنبال شده و به طور مخفیانه توسط سندیکاهای تبهکار به عنوان یک فعالیت بین‌المللی هماهنگ می‌گردد، تخمین چرخه مالی قاچاق مواد مخدر امری دشوار است. با این حال براساس گزارش جرائم فراملی و جهان در حال توسعه در سال ۲۰۱۷، بازار خرد کانابیس، کوکائین، اوپیوئیت‌ها و مواد آمفتامین در سال ۲۰۱۴ بین ۴۲۶ تا ۶۵۲ میلیارد دلار برآورد شده است. براساس این گزارش سهم بازار هر یک از مواد نام برده عبارت‌اند از؛ کانابیس بین ۱۸۳ تا ۲۸۷ میلیارد دلار، کوکائین ۹۴ تا ۱۴۳ میلیارد دلار، اوپیوئیت‌ها ۷۵ تا ۱۳۲ میلیارد دلار و «ای تی اس» بین ۷۴ تا ۹۰ میلیارد دلار ارزیابی شده است.
دومین موضوعی که در این شماره از بولتن مخدری جهان بدان اشاره کردیم، بخشی از جدیدترین گزارش راهبردی نگارش یافته توسط موسسه کادراس بود. در این گزارش راهبردی به چند و چون مبدل شدن عربستان سعودی به قطب مصرف مواد محرک در خاورمیانه پرداختیم. طبق ادبیات علمی موجود در مطالعات بین المللی مواد مخدر، به طور کلی با سه دسته از کشورهای مختلف روبه‌رو هستیم؛ دسته اول کشورهایی را دربرمی‌گیرد که کار کشت و تولید مواد مخدر در آنها انجام می‌شود (مانند مکزیک و افغانستان). دسته دوم کشورهایی هستند که ناخواسته و به دلیل جبر ژئوپلیتیکی در امتداد مسیر ترانزیت و قاچاق مواد مخدر قرار می‌گیرند (مانند ایران و ترکیه) و دسته سوم کشورهای مقصد ترانزیت و بازار مصرف مواد هستند. یکی از مسائل مهمی که در تحلیل نهایی وضعیت مخدری عربستان سعودی می‌توان بدان اشاره نمود که خود نشان دیگری از تفاوت قابل ملاحظه با ایران دارد، عبارت از قرار گرفتن در دسته عمده «بازار مصرف مواد مخدر» است. در واقع ایران به دلیل هم‌مرز بودن با افغانستان (تولید کننده ۹۰ درصد تریاک، هروئین و مورفین جهان) که یک جبر جغرافیایی است، ناخواسته در امتداد مسیر موسوم به بالکان قرار گرفته، اما عربستان سعودی به گواه گزارش‌های رسمی دولت این کشور خود یک بازار مصرف بزرگ مواد محرک به ویژه کپتاگون و کانابیس است. از این منظر وضعیت عربستان سعودی به مراتب بدتر از ایران است.
«افزایش مصرف کانابیس در اروپای مرکزی- غربی» سومین موضوعی است که در این شماره بدان پرداختیم؛ گسترش جهانی شدن با وجود نکاتی مثبتی همچون تسهیل ارتباط میان نقاط مختلف جهان و کاهش هزینه‌ها اما موجب گسترش برخی نکات منفی در سبک زندگی مردم عالم؛ به‌ویژه نوجوانان و جوانان شده است. یکی از چالش برانگیزترین این چالش‌ها شیوع گسترده مصرف ماری‌جوانا است. این آسیب به قدری گسترده است که در میان جوانان اروپای غربی و مرکزی نیز گسترش معناداری پیدا کرده و سن مصرف این مواد به شدت کاهش یافته است. در ادامه این یادداشت براساس گزارش دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل به بررسی وضعیت مصرف کانابیس در اروپای مرکزی و غربی خواهیم پرداخت.
موضوع دیگری که در این موضوع مورد بررسی قرار گرفت، گزارش‌های جدیدی است که درباره «اعتیاد نیمی از دانشجویان انگلیسی به مواد غیرمجاز» هشدار می‌داد. طبق این گزارش، رویکرد عدم مسامحه و نیز مجازات افرادی که معتاد مواد مخدر شده‌اند، به دلیل نگرانی از اینکه ادامه روند کنونی مانع از صداقت دانشجویان در مصرف (متعادل) مواد مخدر می‌شود، ادامه خواهد یافت. یک مسئول آموزشی و سیاست گذاری های جدید دانشگاهی در انگلستان خواست تا دانشگاه ها با هماهنگی پلیس و دانشجویان برنامه هایی با هدف کاهش اثرات زیان بار مواد مخدر بر سلامت جسمی و روانی دانشجویان تدوین کنند.
پنجمین موضوع این شماره عبارت از وارد شدن برزیل به زنجیره منطقه‌ای تامین کوکائین در حوزه فراآتلانتیک بود. با آغاز پاندمی کرونا تغییرات متقابل و محسوسی در عملیات سازمان‌های مجری قانون در روند قاچاق مواد مخدر از مسیر برزیل ایجاد کرده است. اطلاعات مربوط به کشفیات کانابیس و کوکائین در برزیل، شباهت‌ها و تفاوت‌های مربوط به این دو ماده مخدر را در دوره‌ای مشخص نشان می‌دهد. در حالی که تفاوتها احتمالا نشان دهنده پویایی بازار است (با توجه به تاثیر همه‌گیری کرونا)، شباهت‌ها منعکس کننده عوامل خارجی مانند فعالیت‌های مربوط به اجرای قانون است که به شکل زیادی بر روی این دو مواد تاثیر گذاشته است. برخی از تغییرات مشاهده شده گذرا بوده‌اند. برخی دیگر نشان دهنده تشدید روندهای موجود و تغییر آنها به سمت الگوهایی فعلی هستند که توان تداوم ندارند.
موضوع ششم این شماره از بولتن مخدری جهان «قوانین اتحادیه اروپا مانعی بر سر قانونی‌سازی کانابیس در آلمان» بود. وجود موانع قانونی و ترس از کنار گذاشتن آنها با تدوین نامناسب توسط دادگاه‌های اروپایی، برنامه‌های دولت آلمان برای صدور اجازه توزیع کنترل شده کانابیس در میان بزرگ سالان را کند کرده است. در یک توافقنامه ائتلافی که در نوامبر سال گذشته به امضاء رسید، دولت سه حزبی به رهبری صدراعظم اولاف شولتس قصد دولت خود برای قانونی کردن فروش کانابیس به بزرگ‌سالان برای مقاصد تفریحی را اعلام کرد. این طرح توسط حزب سبز و به ویژه حزب لیبرال دموکرات‌های آزاد ارائه شده است. مارکو بوشمان وزیر دادگستری در ماه مه با ابراز خوشبینی که ممکن است این لایحه تا بهار آینده تصویب شود و اولین محصول قانونی در سال ۲۰۲۳ فروخته شود.
«مکونگ؛ پایتخت آتی جرایم سازمان یافته در مثلث طلایی» هفتمین خبری است که در شماره جدید بولتن مخدری بدان پرداخته شده است. سازمان ملل هشدار در خصوص رشد کنترل نشده مراکز تجاری و کازینوهای آزاد در لائوس و مناطق اطراف آن به عنوان گزینه‌های جدید پولشویی و قاچاق مواد مخدر برای شبکه‌های جنایت‌کار هشدار داد. در حالی که چین و تایلند مرزهای خود با میانمار را تقویت می‌کنند، دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد می‌گوید که باندهای فراملی مستقر در بخش‌های غیرقانونی شرق میانمار، مت آمفتامین بیشتری را از طریق لائوس منتقل می‌کنند. براساس گزارشات منتشر شده از این سازمان بین‌المللی وجود مناطق ویژه اقتصادی (با تسهیل مقررات برای جذب سرمایه گذاران خارجی) و کازینوهایی که اغلب بدل به مراکز عمده قاچاق و پولشویی برای شبکه‌های تبهکار می‌شوند که کشورهای رودخانه مکونگ در جنوب شرقی آسیا را به خانه تبدیل کرده‌اند.
«واکاوی وضعیت تروریسم مخدری درآفریقا» آخرین موضوعی بود که در این شماره بدان پرداختیم. برخی افراد «تروریسم» را سلاح نیروهای ضعیف علیه قدرت‌های بزرگ عنوان کردند و برخی دیگر آن را ابزار نفوذ و اعمال زور در دست اصحاب قدرت و گروه‌های ذی‌نفوذ دانستند. به هر ترتیب پس از واقعه غیر منتظره ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱، تقریبا اجماع جهانی بر سر نفی تروریسم و افراط گرایی و مبارزه با انواع آن در نقاط مختلف عالم پدید آمد. این پدیده عالمگیر با خروج (ظاهری) نیروهای استعمار از آفریقا، سوء استفاده از فقر و محرومیت کشورها و ترویج اندیشه‌های افراطی موفق شد تا جای پای خود در چهار گوشه قاره آفریقا باز کرده و به نام دین مبین اسلام، به ترویج خشونت و ترور بپردازد. البته این این موضوع به این معنا نیست که تمام گروه‌های تروریستی آفریقا ماهیت اسلامی دارند اما دلیل نفوذ شبکه‌های تروریستی مانند القاعده، الشباب و داعش در این نقطه جغرافیایی و حمایت برخی کشورهای غرب آسیا از شریان ترور در این منطقه است.
