کادراس موسسه کادراس
استفاده از شیوه های منسوخ شده توسط متولیان مبارزه با مواد مخدر و اعتیاد باعث شده برنامه های مدنظر به بن بست های کارشناسی رسیده و خروجی محسوسی در این زمینه وجود نداشته باشد.
افزایش آمارهای تکان دهنده اعتیاد و قاچاق مواد مخدر آن هم به صورت روزانه اتفاقاً به موازات فعالیت شورای هماهنگی ستاد مبارزه با مواد مخدر در شهرستان قروه بوده است.
ستادی که در نشست های خود به نظر می رسد از الگوهای از پیش تعریف شده تبعیت کرده و امروز بعد از چند سال فعالیت نبود یکدستی برنامه ها، خروجی نداشتن اغلب اقدامات و بی تأثیر بودن آن ها حداقل در کنترل گرایش به مصرف در آمارها مطلوب نیست. مقوله ای که حتی توسط فرماندار قروه هم چندی پیش مورد انتقاد قرار گرفت و از اینکه شورای مبارزه با مواد مخدر قروه درست پیش نرفته گفت.
کاهش سن اعتیاد، افزایش اعتیاد زنان، افزایش قاچاق مواد مخدر، برگشت قابل توجه بهبود یافته ها به اعتیاد مجدد و افزایش به گرایش مصرف مواد مخدر صنعتی از جمله معضلاتی است که ضرورت بازنگری در برنامه های کنترل و پیشگیری را تشدید می کند.
دستگاه های عضو علاوه بر برنامه های درون سازمانی در شورا به هم اندیشی نشسته و دغدغه های خود را طرح موضوع می کنند .دغدغه هایی که مجدداً گره گشایی آن متوجه خود دستگاه شده و به نظر می رسد شورا حداقل در ایجاد یک انسجام عملکردی نقش برجسته ای در سال های اخیر نداشته است. به طوری که حتی در اجرای نقشه راه مبارزه با اعتیاد نتوانسته به آمال خود دست یافته و نقشه ای که قرار بوده وظایف دستگاهی و میان دستگاهی برای مبارزه را ترسیم کند این روزها حتی دلیل بروز مشکل به عنوان پایه طرح ریزی و تصمیم سازی را نمی داند.
آمارهای محرمانه به چه قیمتی؟
اکثر متولیان امر در نشست مبارزه با مواد مخدر قروه معتقدند آمار اعتیاد و قاچاق مواد مخدر در شهرستان نگران کننده بوده و امروز اعتیاد یک مشکل شخصی و یک مشکل خانوادگی نیست بلکه همه جامعه را تحت شعاع خود قرار داده است.
این ابراز نگرانی در حالی مطرح می شود که همچنان به محرمانه بودن اعلام آمار و رنج سنی درگیر اشاره می کنند. محرمانه هایی که شامگاه پنجشنبه در نشست شورای مبارزه با مواد مخدر قروه با مدیریت معاون عمرانی فرماندار مورد اعتراض تعدادی از اعضا قرار گرفت.
نماینده شهرداری در این نشست با بیان اینکه باید آمار اعلام شود تا همه متوجه وضعیت شوند، خواستار پایان این محرمانه بازی کردن شد و گفت:«در شهر همه چیز عیان است و همه وضعیت را می بینند پس دیگر پنهان کردن آمار چه معنایی دارد آیا بهتر نیست برای ورود بهتر در این زمینه کمی شفاف تر باشیم.»
گفته های این عضو ستاد در حالی است که نماینده ناجا در حوزه مواد مخدر از تغییر روند اعتیاد در جامعه می گوید اینکه امروزه اعتیاد از جوانان به نوجوانان رسیده و به سمت زنانگی شدن می رود و در واقع از نظر طیف و سن تغییر کرده است.
با این وصف نگاه این مقام انتظامی بیشتر بر محرمانه بودن اطلاعات و آمار و جزییات بوده و معتقد است آمارها کاری را از پیش نمی برند بلکه باید اقدامی برای جلوگیری از افزایش این معضل کرد.
در این میان سؤال خبرنگار کردپرس مبنی بر اینکه چرا در شهرستان قروه همه موارد امنیتی می شوند اما در جاهای دیگر این چنین نیست مورد اعتراض قرار گرفت و مدعی شدند که آمارها هرچند وقت یکبار بیان می شود. این در حالی است که آمار مرتبط به مواد مخدر به دلیل حساسیتی که دارد باید به صورت جداگانه و با جزییات بیشتر برای روشن شدن افکار عمومی و هوشیاری جامعه نسبت به هرآنچه رخ می دهد، بیان گردد.
اما گویا اعضای ستاد مبارزه با مواد مخدر هنوز نتوانسته اند خود را با پروسه عصر ارتباطات که در آن هیچ چیزی قابل پنهان کردن نیست وفق دهند. اینجا بار دیگر سؤال خبرنگار کردپرس در این خصوص که اگر به دنبال جلوگیری از گسترش این معضل هستید محرمانه دانستن چه فایده دارد؟ به این پاسخ غیرقابل قبول رسید که بعضی اوقات آمارها تشنج در جامعه ایجاد می کند و نباید گفته شوند!
در واقع شورای مبارزه با مواد مخدر در قروه تنها برای اعضا تشکیل می شود و با تأکید بر محرمانه دانستن اطلاعات دیگر چه ارزشی دارد برگزاری این نشست ها! وقتی قرار است مردم از هشدارهای لازم بی بهره باشند پس این همه وقت و هزینه صرف کردن بی معنی خواهد بود.
کلمات نمی تواند با اعتیاد مبارزه کند
تأکیداتی که در اغلب نشست های شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر به صورت کلی طرح می شود البته در عمل به برنامه های منسجم خرد نشده است .به طوری که کارشناسان اجتماعی بر بازنگری در این برنامه ها تأکید دارند.
باید دانست در پیشگیری، اقداماتی که خروجی ندارد عقل حکم می کند جلوی آن گرفته شود و بررسی ها نشان می دهد شورای مواد مخدر قروه نه در پیشگیری و نه درمان به نتیجه مطلوب نرسیده است.
امروزه با کلمات و نوشته ها نمی توان با مواد مخدر مبارزه کرد و در حال حاضر حتی برای دستگیر شده های اعتیاد، مکانی برای نگهداری در شهرستان آن طور که باید وجود ندارد.
معتاد بدهکار پرورش ندهیم
بهزیستی به عنوان دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر یکی از راهکاری حمایتی از معتادان بهبود یافته را پرداخت تسهیلات برای ایجاد اشتغالزایی می داند. تسهیلاتی که به گفته مسئول یکی از کمپ های ترک اعتیاد قروه راهکار درستی نیست و نباید چنین اعتباری با این محوریت هزینه شود.
«مظفر غلامی» پرداخت این تسهیلات را عامل بدهکار کردن معتاد بهبود یافته می داند. «قبلاً معتاد تنها بود و با پرداخت این وام ها معتاد بدهکار تحویل جامعه می دهیم و این شیوه هزینه کرد برای حمایت از معتادان درست نیست.»
او با انتقاد از اینکه مدام صحبت از راهکار می شود اما عملی در کار نیست از آمار رو به افزایش مراجعین به کمپ ها و رد کردن آنان به دلیل کمبود فضا و امکانات گفت.
مطابق اظهارات «غلامی» بهترین راهکار برای اینکه یک فرد معتاد بعد از ترک مقاومت کند و دیگر سراغ مواد نرود ارتباط گرفتن با کمپ ها و انجمن معتادان گمنام است چرا که بازگشت معتاد بعد از ترک، معضلی غیرقابل کنترل خواهد بود.
درد اصلی بعد از ترک شروع می شود
شاید باور اینکه معتاد بهبود یافته بی پناه است را به خوبی بتوان از گفته های رئیس ورزش و جوانان قروه تشخیص داد. «امیر رشید امیری» با بیان اینکه کمپ های ترک اعتیاد شده اند اردوگاه تفریحی برای معتادان، اظهار داشت:«درد اصلی برای یک معتاد زمانی شروع می شود که از کمپ بیروی می آید و با جامعه ای برخورد می کند که حاضر به پذیرش او نیستند.»
آنچه او می خواهد بگوید این است که معتاد ترک کرده برای فرار از دردهای اجتماعی باید به کجا برود و ناچار می شود دوباره مواد را انتخاب کند.
«رشید امیری» ضمن تأیید مواردی که در خصوص تسهیلات پرداختی مطرح شد، افزود:«بهتر است کارگاه های مهارتی حرفه ای برای معتادان بهبود یافته راه اندازی شود تا بتوانند بعد از خروج از کمپ با حرفه آموزی در همان کارگاه مشغول شده و درآمدزایی داشته باشند.»
جامعه افسرده آسیب می آفریند
نشاط اجتماعی؛ یکی از ارکان اساسی برای کاهش آسیب های اجتماعی از جمله اعتیاد است. مقوله ای که بسیاری از روانشناسان بارها از آن سخن گفته اما مورد توجه قرار نمی گیرد.
ایجاد نشاط در جامعه یکی از مباحثی بود که نماینده شهرداری به آن اشاره داشت. به گفته «خسرو عزتی» جامعه اگر شاد باشد دیگر نیازی به امر به معروف و نهی از منکر و نصیحت های دینی ندارد، آنچه صدمه می زند و آسیبی مانند اعتیاد به بار می آورد، نبود نشاط است.
همچنین نکته اصلی که «عزتی» به آن پرداخت و شاید همه می دانند و سکوت اختیار کرده اند، مربوط به مافیای مواد مخدر است. «مواد مخدر را خواص مدیریت می کنند و تا زمانی که ریشه این مافیا برداشته نشود کاری از دست کسی ساخته نیست، لذا بهتر است به جای این نشست ها بر روی شادمانی جوانان و نوجوانان کار کرد.»
معتاد ترک کرده را نباید رها کرد
وجود خلاء قانونی، دور زدن خود، به وجود آوردن یکسری قوانین دست و پاگیر و تنها هدر دادن وقت و هزینه از جمله مواردی بودند که رئیس تبلیغات اسلامی به آن پرداخت. «حجت السلام علی محسن منتشلو» با انتقاد از نشست های بدون بازخورد، گفت:«همه از اقتدار نظامی کشور می ترسند اما برای کارهای کوچک مانده ایم، در واقع راهکار پیشنهادی این است که یک گروه تخصصی برای درمان معتادان تشکیل شود و اینکه در کمپ ها نباید به فرد معتاد اطمینان پاکی داد.»
او با بیان اینکه چرا کار بی نتیجه انجام می شود، خواستار بیشتر شدن قانون و ماندگاری بیشتر افراد در کمپ ها شد و تصریح کرد:«معتاد بعد از ترک نباید رها شود چون این فرد اگر بازگردد به جامعه به دلیل اینکه ترد شده کارایی ندارد و دلسوزی هم نخواهد داشت.»
غفلت از برنامه ریزی
نشست شورای مواد مخدر قروه که با مدیریت معاون عمرانی فرماندار برگزار شد گویا چندان رسمیت نداشت چرا که تعدادی از اعضا بدون اینکه منتظر بمانند تا زمان پایانی، نشست را ترک کردند و رفتند. همین امر عاملی شد تا رئیس ستاد امر به معروف شهرستان نسبت به این موضوع و نحوه مدیریت نشست انتقاد کند. «جعفر کاوه» همچنین از اینکه در هیچ کدام از نشست های شورا صحبتی از برنامه ریزی در این زمینه نیست و نظرات همه شنیده نمی شود هم اعتراض کرد.
او با بیان اینکه نشست حال حاضر با وجود آنکه طولانی شد اما خروجی مثبتی حاصل نگردید و خطاب به معاون عمرانی فرماندار و رئیس بهزیستی شهرستان گفت که این نشان از ضعف مدیریت در نشست دارد که قادر به زمان بندی لازم در آن نبوده و در واقع شیوه مبارزه با مواد مخدر این گونه نیست.
تعریف اعتیاد همچنان نامشخص
برخورد با معتاد و پرونده اعتیاد در حالی در نوسان عقاید مسئولان است که هنوز اعتیاد تعریف مشخصی حتی در نقشه راه مبارزه ندارد.
در حالی که بهزیستی اعتیاد را یک بیماری و دستگاه های قضایی و امنیتی یک جرم می دانند، تعدادی از کارشناسان اجتماعی هیج یک از تعاریف ذکر شده را مورد قبول ندانسته و معتقدند امروزه اعتیاد نه جرم و نه بیماری است بلکه نوعی از بت پرستی و ناشادی فرد محسوب می شود.
براساس تحقیقات جمعی از جامعه شناسان هم تعیین شده که اعتیادهای رفتاری به مراتب حجم و گستردگی بیشتری به نسبت اعتیاد مصرفی دارند و ضروری است با تغییر نگرش در تعریف اعتیاد فرضیه های این حوزه تغییر یابد. برای مثال فرضیاتی از جمله در دسترس بودن مواد، اعتیاد والدین و دوست ناباب ناکافی بوده و باید به معضل اعتیاد عمیق تر نگاه شود.
امروزه نبود همسویی و نامشخص بودن تعریف از اعتیاد موجب شده است هر دستگاهی به فراخور عقاید خود مبارزه را در پیش گیرد و در این میان نه تنها دست اعتیاد از جوانان کوتاه نشده بلکه اعتیاد به مدارس، دانشگاه ها، محفل های زنانه، عطاری ها، کافی شاپ ها، باشگاه ها و خانواده ها هم راه باز کرده است.
بازگشت به خان اول
هر چند بارها پژوهشگران و دانشگاهیان سنجش دلایل اعتیاد و نحوه مبارزه با آن را درخواست کرده اند اما این درخواست ها راه به جایی نبرد تا بار دیگر این عقیده به ذهن خطور کند که برنامه های مبارزه در بخش فرهنگی و مطالعاتی بیشتر جنبه زینتی داشته و چندان به دنبال پیدا کردن راهکار اساسی نیست.
با این وصف تمامی تأکیدات صورت گرفته، مبارزه با اعتیاد در قروه را به پله اول باز می گرداند. در واقع از اساس شیوه ها باید پایش علمی شده و از شکل و محتوای فعلی خارج گردد. در این میان سؤال اینجاست که آیا کارشناسانی که نقشه راه نامناسبی برای مبارزه با اعتیاد طراحی کرده اند مسئولیت نبود خروجی برنامه های خود را خواهند پذیرفت؟ به راستی کدام نهاد اجرایی مسئولیت آمارهای رو به تزاید اعتیاد را متوجه خود می داند؟
