کادراس موسسه کادراس
در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، بامنازعات و مخاصمات گوناگونی روبرو هستیم که نه تنها بر مسیرها، الگو‌های مصرف مواد مخدر در این منطقه تاثیر گذاشته بلکه بر دیگر مناطق نیز موثر بوده است. در شرق ایران، افغانستان و پاکستان دو کشوری هستند که با شورش طالبان مواجه هستند. این حضور این نیروی شورشی در جنوب افغانستان خصوصا استان هلمند و در شمال پاکستان سبب شده است تا پاکستان به عنوان مسیری برای صدور هروئین تولید افغانستان بدل شود از سوی دیگر حضور جنبش‌های جدایی طلب بلوچ در غرب پاکستان و گروه‌های شورشی بلوچ مانند جیش العدل در منطقه بلوچستان ایران سبب شده تا مسیرهای قاچاق مواد مخدر از افغانستان به ایران از گوناگونی بیشتری برخوردار شود. این تنوع در مسیرها سبب فعال‌تر شدن مسیر صدور هروئین افغانستان به ترکیه، سوریه، لبنان یا اردن و در نهایت کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس شده است.
از سوی دیگر با گسترش مناطق تحت کنترل داعش در عراق و سوریه، این گروه مسیرهای امنی برای برای قاچاق مواد مخدر فراهم کرده است. با توجه به اعلام بیعت گروه‌های تروریستی در شمال آفریقا، مسیرهای قاچاق مواد مخدری که در اختیار این گروه است افزایش یافته است. گسترش ناامنی ناشی از فعالیت این گروه در منطقه و تضعیف ساختارهای حکومت‌های درگیر با این گروه شورشی سبب شده است مناطق این تحت کنترل این گروه به عنوان مسیرهای مناسب و کم خطر برای ترانزیت مواد مخدر مطرح شوند. از سوی دیگر، با توجه به سابقه موجود از گروه‌های وابسته به داعش در آفریقا که در قاچاق مواد مخدر از غرب این قاره به مقصد جنوب اروپا فعالیت داشته‌اند، درآمدهای این گروه از طریق ترانزیت مواد افزایش یافته است.
وضعیت امنیتی عراق، به عنوان کشوری که در سال‌های اخیر به دلیل فعالیت داعش در این کشور رو به وخامت گذاشته است. این امر سبب شده است تا تمرکز مسئولین کشور متوجه مبارزه با گروه‌های تروریستی شوند، در نتیجه، عراق به یکی از مسیرهای و مقاصد ترانزیت مواد مخدر بدل شده است. همانطور که اشاره شد، در مناطق تحت کنترل داعش ترانزیت مواد مخدر به راحتی انجام می‌گیرد. همچنین، با توجه به وجود گزارش‌هایی از کشت خشخاش در عراق از سال ۲۰۰۷ و تلاش داعش برای کشت مواد مخدر در مناطق تحت کنترل خود در عراق این کشور می‌تواند به از وضعیت ترانزیت و مصرف مواد به تولید کننده مواد نیز بدل شود.
در جنوب خلیج فارس نیز، با افزایش موارد کشف محموله‌های کوکائین از مبدا آمریکا جنوبی مواجه هستیم، که این امر نشان دهنده شکل گرفتن مسیرهای هوایی جدید برای ترانزیت کوکائین آمریکای جنوبی است. از سوی دیگر گزارش‌هایی از ایجاد مسیر جدیدی از آمریکای جنوبی به مقصد کشورهای عربی منطقه از طریق اروپا و اسرائیل یا بندر عقبه وجود دارد. معمولا کوکائین به اسرائیل یا لبنان وارد شده و سپس در کشورهای عربی همسایه آنها توزیع می‌شود.
در شمال شرقی کشور، ترکمنستان به عنوان یکی از مسیرهای ترانزیت هروئین تولید شده در افغانستان به ترکیه، روسیه و اروپاست. اگر چه در مورد ترکمنستان نمی‌توان به آمارهای دقیق در مورد میزان کشف و یا مصرف مواد دست یافت اما بر اساس آمار موجود، میزان کشف مواد در این کشور در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ روندی نزولی را نشان داده‌است. با توجه به این که ترکمنستان مکررا مرزهای خود را با ایران و افغانستان از مبادی اصلی ورود مواد مخدر به این کشور مطرح کرده است و از سوی دیگر با توجه به فساد موجود در این کشور، به نظر می‌سد خط آهن اینچه برون-گرگان، جدای از این که می‌تواند به روابط اقتصادی دو کشور کمک کند اما از سوی دیگر می‌تواند به مسیری برای ترانزیت مواد مخدر از ترکمنستان به ایران و بالعکس شود.
ترکیه در شمال غربی ایران، یکی از مسیرهای ترانزیت انواع مواد مخدر و متامفتامین‌ها به اروپا و شرق آسیا است. گزارش‌های از ترانزیت آمفتامین‌های تولید شده در ایران به ترکیه و از آنجا به شرق آسیا وجود دارد.
آذربایجان به دلیل موقعیت استراتژیک خود در منطقه، همچنان به عنوان یکی از کشورهای ترانزیت مواد محسوب می‌شود. مواد از ایران،به مقصد ترکیه ابتدا به آذربایجان و از آنجا به گرجستان رفته و سپس به ترکیه ترانزیت می‌شوند.
با توجه به بدل شدن کشورهای جنوب خلیج فارس به هاب ترانزیت هوایی کوکائین آمریکای جنوبی و همچنین ایجاد مسیرهای ورود کوکائین به منطقه از طریق شرق آفریقا و اروپا به منطقه، با در نظر داشتن گسترش طبقه متوسط در کشورهای منطقه و ایران، باید سناریوهای لازم برای مبارزه با قاچاق این ماده و همچنین کاهش آسیب‌های ناشی از اعتیاد به این مواد را در نظر گرفت.در گسترش کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب کشور باید مسائل مربوط به نظارت و کنترل قاچاق مواد مخدر در نظر گرفته شود.
