کادراس موسسه کادراس
«جان اسپوکو»، بازرس ویژه بازسازی افغانستان که معروف به موسسه سیگار است مصاحبه مهمی در واشنگتن با مرکز ویلسون داشته و در این مصاحبه گزارشی از فعالیت‌های هجده ساله آمریکا در افغانستان ارائه کرده است. وی سیاست‌های آمریکا در افغانستان را قرین با شکستی کامل ارزیابی کرده و معتقد است تلاش‌های واشنگتن برای مبارزه با مواد در افغانستان نتوانسته بر بازار کشت، تولید و فروش آن تأثیر معنی‌داری بگذارد.
وی تأکید می‌کند که اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا برای کنترل کشت مواد حتی وارد حوزه کشاورزی در افغانستان شده‌اند و واحدهای افغانستانی که توسط آمریکایی‌ها آموزش دیده‌اند «عملکرد قابل توجهی در حوزه کشف مواد» داشته‌اند. اسپوکو می‌گوید: «افغانستانی‌هایی که با اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا همکاری می‌کنند موفق به ارائه عملکردی درخشان در زمینه کشف مواد شده‌اند و من معتقدم که میزان کشفیات آن‌ها از آنچه ما در منطقه مرزی با مکزیک کشف میکنیم بیشتر است.»
با این وجود اسپوکو در تحلیل دقیق‌تر جمله پیشینش اضافه می‌کند: «میزان کشفیات در طول ۱۰ سال گذشته کمتر از ۵ درصد تولیدات سال گذشته است.» با این وجود اسپوکو می‌افزاید که کار آمریکا تنها در حد کشفیات باقی نمانده است. وی همچنین معتقد است در این زمینه نه تنها پیشرفتی نداشته‌ایم بلکه به عقب نیز حرکت کرده‌ایم.
این در حالی است که ممنوعیت مواد توسط طالبان در سال ۲۰۰۱ به یک کاهش بی‌سابقه منجر شده است. فروپاشی نهادهای دولتی تحت تأثیر هجوم نیروهای ائتلاف آمریکایی منجر به افزایش شدید میزان کشت از یک‌سو و همچنین زیاد شدن تلاش‌های مبارزه با مواد توسط ائتلاف آمریکایی شد.
در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ میزان تولید مواد کاهش یافت ولی از سال ۲۰۱۱ دوباره روند افزایش یافت. طبق گزارش سیگار از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میزان تولید مواد در اوج قرار داشته است. گزارش اخیر سیگار که در اواخر اکتبر منتشر شده می‌گوید آمریکا از سال ۲۰۰۲ تا کنون در افغانستان ۸٫۹۴ میلیارد دلار هزینه کرده است. اسپوکو همچنین تصریح می‌کند که «ما در افغانستان برای مقابله با مواد به دولت مرکزی کمک کردیم تا دادگاه‌های مبارزه با مواد تأسیس کند، این دادگاه‌ها اقدام به محاکمه مردم فقیر می‌کنند اما از پس مقابله با دانه‌درشت‌ها عاجزند.»
طبق گزارش دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر سال ۲۰۱۸ کشت خشخاش در افغانستان ۲۶۳٫۰۰۰ هکتار بوده است. این میزان البته نسبت به سال ۲۰۱۷ با کاهشی ۲۰ درصدی روبه‌رو شده اما همین میزان نیز در تاریخ افغانستان دومین رقم بالا به حساب می‌آید.
این درحالیست که طبق گزارش سیگار اقتصاد افیونی بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸ به میزان دو سوم تضعیف شده، اما هنوز ۶ تا ۱۱ درصد GDP این کشور را تشکیل می‌دهد و از مجموع صادرات قانونی افغانستان بیشتر است. مسئله مرزی فرار مالیاتی نیز بر مبارزه با مواد در این کشور سایه افکنده است.
بازرس ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان همچنین تأکید می‌کند: «ما به تشکیل دادگستری‌های مبارزه با مواد برای مقابله با این موضوع کمک کرده‌ایم. البته متأسفانه این دادگاه‌ها عمدتاً مردم عادی و فقرا را محاکمه می‌کنند و از برخورد با دانه‌درشت‌ها ناتوانند.»
اسپوکو اما در فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های آمریکا در حوزه‌های آموزشی، خدمات بهداشتی و نظامی در افغانستان را مفید به فایده خوانده و تأکید می‌کند در همه این حوزه‌ها پیشرفت به وجود آمده است. با این وجود وی اضافه می‌کند ارتش افغانستان از آموزش نیروهای هوایی کارآمد ناتوان مانده است و تنها بین ۲٫۵ تا ۷٫۵ درصد از حملات هوایی با هواپیماهای افغانستانی انجام می‌شود. اسپوکو از سوی دیگر گزارش دستگاه‌های دولتی آمریکا از پیشرفت‌های شگرف در افغانستان را ضد و نقیض و دارای اختلاف با یکدیگر می‌خواند.
