روندهای جهانی مصرف مواد

با نگاهی به گزارش‌های مجامع بین‌المللی در مورد مصرف مواد مخدر می‌توان دریافت که مناطق مختلف جهان همانطور که گزارش سالیانه دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر سازمان ملل نشان می‌دهد، از روندهای کم و بیش مشابهی در مصرف انواع مواد سنتی و صنعتی برخوردار هستند. تفاوت‌های موجود در روند‌های هر منطقه نیز برآمده از تفاوت شرایط اقتصادی، سیاسی-امنیتی و اجتماعی مناطق مختلف است.

در حالی که در آفریقا، حشیش به عنوان یک ماده سنتی بالاترین مصرف را به خود اختصاص داده است اما، با شکل‌گیری مسیرهای قاچاق از کوکائین از آمریکای جنوبی و هروئین از آسیا در غرب و شرق آفریقا سبب شده است تا بتوان از روند افزایشی مصرف این دو در این منطقه صحبت کرد. از سوی دیگر کشف حجم‌های بالایی از پیش‌سازهای آمفتامین‌ها در آفریقای جنوبی و موزامبیک و استمرار تولید متاکوالون‌ها در این منطقه بیانگر آن است که آفریقا یکی از بازارهای رو به رشد آمفتامین‌ها است.

در قاره آسیا نیز، بر اساس آمار موجود، حشیش بیشترین میزان شیوع مصرف را به خود اختصاص داده است. اما از سوی دیگر باید توجه داشت که دو منطقه(مثلث طلایی و افغانستان) از سه منطقه اصلی تولید تریاک و مشتقات آن در آسیا قراردارند و این امر سبب شده است تا میزان مصرف تریاک و مشقات آن در آسیای جنوب شرقی و آسیای جنوب غربی(خصوصا ایران، پاکستان و افغانستان) بالاتر از متوسط میزان مصرف جهانی باشد. با این حال شیوع آمفتامین‌ها در این قاره روند مصرف مواد مخدر و محرک را تغییر داده و پس از حشیش، در جایگاه دوم بیشترین مصرف را به خود اختصاص داده است.

روند سریع صنعتی شدن جنوب شرق آسیا سبب شده است تا نه تنها دسترسی به پیش‌سازهای آمفتامین‌ها در این منطقه افزایش یابد بلکه تولید و مصرف آنها را نیز افزایش داده است. گزارش‌های مختلفی از کشف‌های آمفتامین‌ها و از بین بردن لابراتورهای تولید آمفتامین‌ها در این منطقه وجود دارد. همچنین این منطقه به عنوان یکی از مناطق اصلی صادر کننده پیش‌سازهای مورد نیز برای تولید متافمتامین‌ها در اروپا و آمریکا بدل شده است.  این روند در مورد ایران نیز صادق بوده و سبب شده است تا ایران به عنوان یکی از مبادی ترانزیت آمفتامین‌ها به جنوب شرق آسیا و اروپا شناخته شود.

در قاره آسیا، باید به منطقه خاورمیانه توجه خاص داشت. این منطقه از یک سو از مسیر‌های عمده ترانزیت مواد مخدر به اروپا و آفریقاست و از سوی دیگر از تولید کنندگان آمفتامین و مواد مخدر سنتی است. در حاشیه جنوب خلیج فارس خصوص در عربستان سعودی، گزارش‌های متعددی از کشف قرص‌های کپتاگون وجود دارد که نشانگر گسترش بازار آمفتامین‌ها در میان کشورهای عربی منطقه است. همچنین همانطور که در بخش مسیرهای ترانزیت مواد مخدر در این منطقه اشاره خواهد شد، شکل گیری مسیرهای جدید قاچاق کوکائین آمریکای جنوبی به منطقه توسط کارتل‌های قدرتمند آمریکای لاتین خصوصا سینالوا سبب ظهور بازارها مصرف کوکائین در این منطقه شده است.

برای تحلیل وضعیت شیوع مصرف مواد مخدر در اروپا باید این قاره را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرد. براساس گزارش‌های موجود در شرق اروپا از میان مواد مخدر سنتی مشتقات تریاک بیشترین شیوع را دارند در حالی در اروپای غربی از میان مواد مخدر سنتی، حشیش و ترکیبات آن از بیشترین مصرف را به خود اختصاص داده‌اند.

در اروپا نیز پس از مواد مخدر سنتی، آمفتامین‌ها بیشترین مصرف را به خود اختصاص داده‌اند. یکی ازن نکات مهم در مورد بازار عرضه و تقاضای مواد مخدر در اروپال گسترش روزافزون NPSها ست. براساس گزارش EMCDDA تنها در سال ۲۰۱۴ بیش از ۱۰۱ ماده روانگردان جدید به فهرست سیستم هشدار زودهنگام اروپایی اضافه شده است که ۱۳ نوع آنها ذیل هیچی از ترکیبات شناخته شده قبلی قرار نمی‌گیرند.

در آمریکای شمالی، مصرف مواد مخدر سنتی مانند حشیش و اوپیوئید‌ها افزایش یافته است. در قاره آمریکا خصوصا در آمریکای شمالی با موجی از تلاش‌ها برای جرم زدایی از مصرف ماریجوانا (هم به صورت تفننی و هم به صورت درمانی) مواجه هستیم. با توجه به حجم گسترده قاچاق این ماده مخدر از آمریکای جنوبی به سوی آمریکا، برخی از تحلیلگران معتقدند که برای کاهش قاچاق ماریجوانا و مدیریت مصرف ماریجوانا در کشور و همچنین غیر اقتصادی کردن فعالیت‌های مرتبط با قاچاق این مخدر در منطقه باید روند قانونی‌سازی مصرف ماریجوانا پیگیری شود.

در آمریکای جنوبی در سالیان گذشته با تغییر در میزان تولید کوکائین مواجه بوده‌ایم. در حالی که برای مدت‌ها کلمبیا بیشتر سطح زیر کشت و تولید کوکائین را به خود اختصاص داده بود، با تغییر سیاست‌های دولت و آغاز مذاکرات بین دولت و شورشیان میزان کشت در این کشور کاهش یافت. این امر سبب شد تا برای مدتی پرو بیشترین سطح تولید کوکائین را به خود اختصاص دهد.  بر اساس اعلام رئیس جمهور پرو، این کشور موفق شده تا سطح زیر کشت گیاه کوکا را کاهش دهد و دیگر در مقام اول تولید کوکائین قرار ندارد.

از سوی دیگر کارتل‌های مواد مخدر در آمریکای جنوبی توانسته‌اند تا مسیرهای قدیمی تجارت با اروپا را فعال کرده و به عنوان مثال بنادر آرژانتین را به عنوان یکی از مبادی ترانزیت کوکائین به اروپا تبدیل کنند. این کارتل‌ها با توجه به افزایش مشکلات در ترانزیت کالاهای خود به آمریکا شمالی، در پی گسترش بازارهای خود در دیگر مناطق جهان هستند.

 

بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.