دوشنبه , ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳

چه زمانی مصرف مواد منجر به اعتیاد می گردد؟

مؤسسه پژوهشی کادراس به عنوان بخشی از رسالت خود، در نظر دارد تا به توصیف و تشریح اعتیاد از منظر و ابعاد  مختلف از جمله خانواده، پزشکی، روانشناسی، روانشناختی، اجتماعی و .. مطالبی ارزنده در اختیار مخاطبان خود قرار دهد. از آنجایی که شاهد گسترش روزافزون این معضل و پدیده خانمان سوز در جامعه و همچنین در سراسر دنیا هستیم، بنابراین این مؤسسه وظیفه خود می داند که در جهت اعتلای دانش اعتیاد در جامعه و در میان اقشار مختلف به ویژه در میان خانواده ها گام های مؤثری بردارد.

اعتیاد به مواد یک بیماری پیچیده و مزمن مغز است و افرادی که اعتیاد به مواد دارند به دلیل گرایش شدید به هر نوع از مواد، ممکن است حرکات غیر ارادی و گاه غیر قابل کنترل را تجربه می کنند. به طور معمول ، آنها علیرغم تجربه عواقب شدید منفی در نتیجه مصرف مواد، به جستجو و مصرف آن ادامه می دهند.

ویژگی های اعتیاد

طبق گزارش انجمن اعتیاد پزشکی آمریکا (ASAM) [۱]، اعتیاد با موارد زیر تشخیص داده می شود:

  • عدم توانایی ترک مواد یا تجربه شیرین آن (مانند قمار ، رابطه جنسی یا پرخوری)
  • اختلال در کنترل رفتار
  • گرایش شدید به مصرف مواد
  • شناخت ناکافی از مشکلات مهم در رابطه با رفتار و روابط بین فردی
  • یک واکنش عاطفی ناکارآمد

اگرچه پنج ویژگی فوق معمولاً در بیشتر موارد اعتیاد وجود دارد، اما انجمن اعتیاد آمریکا اظهار کرد که از این پنج ویژگی برای تشخیص اعتیاد نمی توان دقیقاً استفاده کرد.

 تشخیص اعتیاد به ارزیابی از طریق یک متخصص آموزش دیده و دارای مجوز نیاز دارد. اگر احساس می کنید که ممکن است یک مشکل اعتیاد یا سوء مصرف مواد دارید، با پزشک یا متخصص بهداشت روان صحبت کنید.

علائم و جلوه های رفتاری اعتیاد

زمانی که افراد و اعضای خانواده با فردی که اعتیاد دارد، دچار مشکل می شوند و نمی توانند با وی سازگاری داشته باشند، در واقع این از رفتارهای بیرونی فرد معتاد است که از علائم بارز اعتیاد محسوب می گردد.

رفتارهایی که بر روی کنترل اختلال فرد معتاد تمرکز دارد شامل موارد زیر می باشد:

  • تکرار بیش از حد مصرف مواد با وجود تلاش هایی برای کنترل مصرف آن
  • افزایش زمان مصرف یا طولانی شدن بهبودی ناشی از عوارض مصرف مواد
  • استفاده مداوم علیرغم وجود مشکلات مداوم
  • عدم تمرکز بر روی لذت ناشی از اعتیاد
  • عدم توانایی در انجام اقدامات برای رفع مشکلات

عدم توانایی در پرهیز از مصرف مواد

تحقیقات نشان می دهد که مصرف بلند مدت مواد منجر به یک تغییر شیمیایی در مغز فرد معتاد می گردد که سیستم پاداش مغز را تغییر می دهد که در صورت بروز عواقب منفی در حال رشد، فرد مجبور به جستجوی مواد می گردد. در این حالت اعتیاد، اگرچه این امر علیرغم پیامدهای منفی ادامه می یابد و با وجود این واقعیت که دیگر مصرف مواد هیچ لذتی ندارد بنابراین تعریف و اصطلاح متخصصین اعتیاد به به این وضعیت، آسیب شناسی پیگیری سیستم پاداش مغز می گویند. این موضوع نتیجه تغییرات شیمیایی در مدار پاداش مغز می باشد.

 

اعتیاد چگونه آغاز می گردد؟

دلیل اینکه افراد می توانند در اولین قدم معتاد به مواد بشوند این است که به دنبال نشاط و سرخوشی و یا به دنبال التیام و تسکین حالت روحی خود از جمله بی قراری-ناراحتی، نارضایتی، اضطراب یا خستگی هستند.

حالت سرخوشی فرآیندی است که ناشی از افزایش دوپامین و فعالیت پپتید (پلیمرهای کوچکی که از به هم پیوستن اسیدهای آمینه با ترتیب مشخصی و با پیوند پپتیدی تشکیل شده‌اند) اوپیوئید در مدارهای سیستم پاداش مغز می باشد. اما پس از حالت سرخوشی که مصرف کننده تجربه می کند، یک واکنش (حرکت ارتجاعی) از مواد شیمیایی عصبی وجود دارد که منجر به کاهش عمل پاداش مغز به پایین تر از میزان طبیعی می گردد. زمانی که این فعالیت تکرار می شود، همان میزان سرخوشی یا آرامش (التیام) به دست نمی آید. به زبان ساده ، فرد هرگز آن حالت سرخوشی که بار اول به دست آورد را تجربه نمی کند.

این موضوع نیز واقعیت یافته است که در فرد معتاد، مقاومت در وی ایجاد می شود-که مستلزم مصرف بیشتر برای بدست آوردن همان میزان سرخوشی است. به جای بازگشت به حالت “طبیعی”، فرد به یک حالت عمیق تر بی قراری و کسالت و ملامت باز می گردد.

هنگامی که فرد معتاد می شود، میزان مصرف مواد، یا تکرار رفتارهای اعتیاد آور خود را افزایش می دهد تا تلاش کند به همان حالت سرخوشی سابق بازگردد. از آن جایی که مدار سیستم پاداش مغز به چرخه نشاط و ترک ناشی از مصرف  مواد واکنش نشان می دهد اما فرد به تجربه عمیق تر این موضوع دست خواهد یافت.

چه زمانی لذت جویی، آسیب شناسی محسوب می شود؟

بر اساس انجمن اعتیاد پزشکی آمریکا (ASAM)، این موارد زیر لذت جویی آسیب شناسی محسوب می شود:

  • لذت جویی اجباری یا تکانشی (بی اراده و بدون تفکر) باشد.
  • عمل لذت بخش متوقف گردد.
  • لذت جویی دیگر آرامش و التیام ندهد.

فرد معتاد با وجود نیت خود برای پرهیز از مصرف، خودش را مجبور به تکرار رفتارهایی می کند که دیگر هیچ لذتی ندارد، و سعی در رهایی از وضعیت بیماری خود دارد اما هیچ کمکی به وی نمی کند.

طبق انجمن اعتیاد پزشکی آمریکا (ASAM)، در این موضوع  اعتیاد به تنهایی یک عمل انتخابی نیست. در نتیجه، حالت  اعتیاد یک وضعیت فلاکت بار برای فرد معتاد و اطرافیان وی خواهد بود.

بیماری شدید و بازگشت اولیه به آن

در بسیاری از معتادان، اعتیاد می تواند به یک بیماری مزمن و شدید تبدیل شود، یعنی این که آن ها مجدداً  به بیماری باز گردند که با سایر بیماری ها همزمان به وجود آید- مثلاً دیابت، آسم، فشار خون –  به ویژه زمانی که بیماران موفق به درمان بیماری خود نشوند. این بازگشت به بیماری می تواند حتی پس از دوره طولانی مدت ترک مصرف مواد نیز رخ دهد. زمانی که فرد معتاد، مجدداً برای  بهبود بیماری خود تلاش هایی می کند، وی ممکن است در معرض خطر بازگشت به بیماری دیگری قرار گیرد. انجمن اعتیاد پزشکی آمریکا خاطر نشان کرد “بدون درمان و یا انجام فعالیت های بهبودی (ریکاوری)، اعتیاد پیشرفت می کند و می تواند منجر به ناتوانی یا مرگ زودرس و نابه هنگام گردد”.

منابع :

https://www.verywellmind.com/what-is-drug-addiction-63029

The Definition of Addiction (Long Version). American Society of Addiction Medicine.

Frequently Asked Questions. National Institute on Drug Abuse.

[۱] the American Society of Addiction Medicine

 

بازنشر این مطلب صرفاً با ذکر منبع «کادراس» بلامانع است.

همچنین ببینید

هشدار درباره تبلیغات گمراه‌کننده فروشندگان مواد مخدر

منصور براتی معاون پژوهشی موسسه کادراس در گفتگو با ایسنا، ضمن بیان اینکه بسیاری از …